Keuze voor maatregelen op basis van verkeersrisico

In het kader van het project ‘Doelen en risiconormen verkeersonveiligheid' van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer is in deze studie een werkwijze beproefd om keuzen voor verkeersveiligheidsmaatregelen te baseren op verkeersrisico's. Een dergelijke ‘risicobenadering' zou de basis kunnen vormen voor verkeersveiligheidsbeleid op provinciale en lokale schaal. Wegbeheerders hebben een gezamenlijke taakstelling op het gebied van de verkeersveiligheid. De huidige situatie is dat de inspanningen voor deze taakstelling min of meer evenredig verdeeld zijn over de verschillende wegbeheerders. Deze studie onderzoekt of het mogelijk is om zogenaamde ‘risiconormen' te gebruiken voor de selectie van veiligheidsknelpunten en daarmee als basis voor de selectie van verkeersveiligheidsmaatregelen. Afhankelijk van deze selectie kan een verdeling van de inspanningen over de verschillende wegbeheerders worden bepaald. Met risiconorm wordt een soort ‘risicomeetlat' bedoeld. Bij overschrijding van een zekere drempelwaarde in risico kan dan besloten worden een bepaald wegvak aan te passen. Het gebruik van risiconormen is onderzocht aan de hand van een pilotstudie in Midden-Limburg. Voor diverse (voorgenomen) maatregelen op verschillende wegvakken en kruispunten zijn de kosten en effecten geschat en, samen met de risicocijfers, geëvalueerd. Daarmee is een ordening in de (voorgenomen) maatregelen aangebracht. Het blijkt mogelijk om een strategie te formuleren, waarmee de volgorde bepaald kan worden om verkeersveiligheidsmaatregelen uit te voeren. Dit kan met behulp van een éénduidige kosten-batenbenadering. Er kan onderzocht worden hoe, bij zo min mogelijk kosten, aan verschillende taakstellingen voldaan kan worden. Dergelijke ‘simultane' taakstellingen kunnen bijvoorbeeld streefaantallen zijn van zowel het totaal aantal verkeersdoden in een bepaald gebied als van fietsslachtoffers op een specifieke locatie. Het begrip ‘kosten' kan bij een dergelijke kosten-batenbenadering, behalve monetair, zeer ruim worden opgevat. Voorzichtigheid is daarbij echter geboden, omdat specificatie van niet-monetaire kosten vaak lastig is. Er geldt wel een aantal beperkingen bij de uitkomsten van dit onderzoek. De hier ontwikkelde methode voor het hanteren van risiconormen om bij de besluitvorming tot keuzen te komen, kan in principe alleen toegepast worden bij maatregelen op kleine schaal die alleen (zeer) lokale effecten hebben. De reden hiervoor is dat neveneffecten van maatregelen niet in de methode zijn verdisconteerd. Voorts is het proefgebied in dit onderzoek beperkt. Niet alle benodigde gegevens bleken beschikbaar en niet alle gebruikte gegevens zijn actueel en van voldoende kwaliteit. Voor een deel is dat te verbeteren door het onderzoek op grotere schaal uit te voeren. Men dient echter steeds te bedenken dat de ongevallenregistratie niet optimaal is. Ook het vaststellen van de precieze locatie waar maatregelen hun effect hebben is niet altijd eenduidig uit te voeren. Sommige maatregelen zullen een zuiver lokaal effect hebben en een uitstralingseffect naar omliggende locaties. Een dergelijk uitstralingseffect kan zowel positief (bijvoorbeeld bij snelheidsvermindering) als negatief (bijvoorbeeld bij verplaatsing van de mobiliteit) uitwerken op andere locaties. Op basis van deze studie wordt aanbevolen een risiconorm te ontwikkelen die kan worden gehanteerd bij maatregelen op wat grotere schaal. Voorts wordt aanbevolen de selectiemethode die in deze pilotstudie is gebruikt verder te ontwikkelen. Daarbij kunnen onder andere neveneffecten van maatregelen verdisconteerd worden en kunnen verschillende simultane taakstellingen worden gehanteerd.