Dit rapport dient als achtergrondrapport en onderzoeksverantwoording bij De Staat van de Verkeersveiligheid 2024 (R-2024-18). Dit achtergrondrapport bespreekt:
- Ontwikkelingen in aantallen verkeersdoden en verkeersgewonden;
- Ontwikkelingen in blootstelling (mobiliteit, wagenpark, demografie) aan risico’s in het verkeer, gerelateerd aan doden en ernstig verkeersgewonden (mortaliteit/morbiditeit, risico);
- Ontwikkelingen in de belangrijkste risico-indicatoren (SPI’s); en
- Verkeersveiligheidsmaatregelen en andere ontwikkelingen die invloed gehad kunnen hebben op de verkeersveiligheid in 2023 en 2024.
Werkwijze
In deze Staat van de Verkeersveiligheid staat het jaar 2023 centraal. Ontwikkelingen in dat jaar worden bekeken in het licht van de ontwikkelingen over de lange termijn (de afgelopen tien jaar) en de korte termijn (2023 ten opzichte van het gemiddelde in de drie voorgaande jaren).
Informatie over blootstelling aan risico’s in het verkeer (mobiliteit, wagenpark, demografie) is afkomstig uit openbare bronnen en wordt gebruikt om ontwikkelingen in slachtoffercijfers mee te duiden. Verder zijn alle beschikbare metingen van risico-indicatoren en ontwikkelingen ten aanzien van verkeersveiligheidsmaatregelen verzameld; deze worden ook gebruikt om ontwikkelingen in de verkeersveiligheid te duiden.
We staan ook stil bij de ontwikkelingen in het lopende jaar, in dit geval 2024. Voor zover daarover slachtoffergegevens beschikbaar zijn, betreft het voorlopige cijfers die vergeleken worden met de statistieken van de voorgaande jaren op een zo vergelijkbaar mogelijke manier. Deze bevindingen zijn indicatief voor wat we volgend jaar over heel 2024 kunnen vaststellen op basis van de volledige statistieken. Ook kijken we naar de verdere toekomst op basis van eerdere SWOV-prognoses over aantallen ernstige verkeersslachtoffers tot 2030 en verder.
Ontwikkelingen in 2023
In 2023 vielen minder ernstige verkeersslachtoffers dan in 2022, toen we een ongekende stijging in aantallen verkeersdoden en ernstig verkeersgewonden zagen. In 2023 vielen er 684 verkeersdoden, 61 minder dan in 2022. Daarnaast werden er 110.000 verkeersslachtoffers behandeld op de spoedeisende hulp, waarvan 7.400 ernstig verkeersgewonden (8.300 in 2022) en 18.000 matig verkeersgewonden (19.400 in 2022) in het ziekenhuis werden opgenomen.[1] Hoewel de aantallen ernstige slachtoffers lager waren dan in 2022, lagen ze wel hoger dan in de overige jaren in het afgelopen decennium, en is er een langjarige trend naar meer verkeersslachtoffers.
In het afgelopen decennium is er sprake van een significante stijging van het aantal verkeersdoden (gemiddeld +2% per jaar over de laatste tien jaar). Ten aanzien van ernstig verkeersgewonden was er van 2014 tot 2023 een stijging van gemiddeld 3% per jaar. In de jaren 2020 en 2021 lagen de aantallen onder deze trend, mede door de lagere mobiliteit als gevolg van de coronamaatregelen; in 2022 lag het aantal juist hoger dan deze trend.
De 684 verkeersdoden in 2023 representeerden bij elkaar 19.500 verloren levensjaren. De 7.400 ernstig verkeersgewonden in 2023 vertegenwoordigden 20.500 levensjaren die met beperkingen worden doorgebracht; de 18.000 matig verkeersgewonden 27.500 jaar.
Verkeersdoden
Bij de verkeersdoden vallen vooral de volgende ontwikkelingen op:
- Het aantal verkeersdoden onder fietsers stijgt al jaren, gemiddeld met zo’n 5% per jaar. Binnen deze groep nam vooral het aantal doden na een ongeval met een auto als tegenpartij, het aantal doden bij enkelvoudige fietsongevallen en het aantal doden onder ouderen toe. De mobiliteit van fietsers nam in 2023 iets af t.o.v. 2022. Het aandeel elektrische fietsen stijgt, maar het is niet eenduidig vastgesteld dat deze een hoger risico hebben dan reguliere fietsen.
- Ouderen: ruim de helft van de verkeersdoden (55%) in 2023 was 60-plusser. Het aantal doden in deze leeftijdscategorie stijgt al jaren (3% per jaar), met name onder fietsers (5% per jaar). Het risico loopt zeer sterk op vanaf de leeftijdsgroep 70-79 jaar.
- In 2023 vielen er bijzonder veel verkeersdoden onder voetgangers en scootmobielberijders. In beide categorieën lag het aantal verkeersdoden 50% hoger dan gemiddeld in 2020-2022.
Ernstig verkeersgewonden
Bij de ernstig verkeersgewonden vallen vooral de volgende ontwikkelingen op:
- Fietsers zijn ook bij de ernstig verkeersgewonden (veruit) de grootste groep (70% van het totaal), en het aantal slachtoffers onder fietsers stijgt al jaren. Deze slachtoffers vallen voor het grootste deel in ongevallen zonder betrokkenheid van een motorvoertuig, bijvoorbeeld in enkelvoudige ongevallen of ongevallen met een andere fietser.
- Ook bij ernstig gewonden vormen ouderen de grootste groep, en stijgt het aantal oudere slachtoffers in de loop der jaren.
- In 2023 daalde het aantal ernstig verkeersgewonden in elke leeftijdsgroep, behalve onder kinderen tot 14 jaar. Mogelijk heeft dit (deels) te maken met fatbikes, maar informatie hierover in de registraties ontbreekt grotendeels.
Risico-indicatoren en maatregelen
Gedragsmetingen zijn in 2023 voor het eerst aan de hand van een groot nationaal vragenlijstonderzoek gedaan; hiermee zijn vergelijkingen met eerdere jaren niet mogelijk. Dit onderzoek zal worden herhaald, waardoor dit in de toekomst wel mogelijk zal zijn.
Gedragsindicatoren waarop wel een vergelijking mogelijk is, bijvoorbeeld op basis van Europees vragenlijstonderzoek of andere metingen, laten over het algemeen een verslechtering zien, vooral op het gebied van rijden onder invloed van alcohol, drugs of medicijnen, en afleiding door telefoongebruik.
In 2023 zijn zoals altijd maatregelen ten behoeve van verkeersveiligheid ingevoerd. Deze zijn gericht op het verlagen van risico’s in het verkeer. Zo is er geïnvesteerd in de veiligheid van N‑wegen en het onderliggend wegennet, zijn er op Europees niveau nieuwe veiligheidseisen voor nieuwe automodellen van kracht geworden, is er geïnvesteerd in handhaving van snelheid van gemotoriseerd verkeer met flexflitsers, en zijn er campagnes gevoerd voor beter gedrag in het verkeer.
Ontwikkelingen in 2024 en verder
Een eerste analyse van voorlopige gegevens over slachtoffers in het lopende jaar 2024 lijkt te duiden op een daling van het aantal verkeersdoden ten opzichte van 2023. Voorzichtigheid is hierbij echter geboden, omdat de registraties niet volledig zijn en data van de laatste vier maanden van het jaar nog niet beschikbaar waren.
Op basis van eerdere SWOV-prognoses werpen we ook een blik op de toekomst. Mede vanwege vergrijzing, het hoge risico in het verkeer in de laatste jaren, en de verwachte mobiliteitsontwikkelingen is het alleen met aanvullend beleid mogelijk om de aantallen ernstige verkeersslachtoffers substantieel te doen dalen richting 2030 en verder.
[1]. Ernstig verkeersgewonden sinds 2021 volgens de internationale definitie: in het ziekenhuis opgenomen met letselernst MAIS3 of hoger (MAIS3+); niet binnen 30 dagen overleden. Matig verkeersgewonden volgens dezelfde definitie, maar dan met letselernst MAIS2.
Backgrounds of the State of Road Safety 2024; The annual monitor
This report serves as a background report and research justification to The State of Road Safety 2024 (R-2024-18; in Dutch). It discusses:
- developments in the number of road deaths and road injuries;
- developments in exposure (mobility, car fleet, and demographics) to traffic risks, related to road deaths and serious injuries (mortality/morbidity and risk);
- developments in main safety performance indicators (SPIs); and
- road safety measures, and other developments that may have affected road safety in 2023 and 2024.
Method
This State of Road Safety focuses on the year 2023. Developments in that year are considered in light of developments over the long term (the past ten years) and the short term (2023 compared to the averages in the three previous years).
Information on exposure to traffic risks (mobility, car fleet, demographics) comes from public sources and is used to interpret developments in casualty rates. Furthermore, all available measurements of safety performance indicators and developments regarding road safety measures have been collected; these are also used to interpret developments in road safety.
This State of Road Safety also reflects on developments in the current year, in this case 2024. Insofar as they are available, the 2024 casualty data are preliminary figures that are compared to the statistics of previous years as closely as possible. The findings are indicative of what the full statistics will allow us to determine about the entire year 2024 next year. We also look at the more distant future based on previous SWOV projections on numbers of serious road casualties up to 2030 and beyond.
Developments in 2023
In 2023, there were fewer serious road casualties than in 2022, when we saw an unprecedented increase in road deaths and serious road injuries. In 2023, there were 684 road deaths, 61 fewer than in 2022. In addition, 110,000 road casualties were treated in an Accident & Emergency department, of which 7,400 seriously injured (8,300 in 2022) and 18,000 moderately injured (19,400 in 2022) were hospitalised.[1] Although the numbers of serious casualties were lower than in 2022, they were higher than in other years of the past decade, and there is a long-term trend towards more road casualties.
In the past decade, the number of road deaths increased significantly (an annual average of +2% in the last 10 years). From 2014 to 2023, the number of serious road injuries increased by an annual average of 3%. In 2020 and 2021, the numbers were below this trend, partly due to lower mobility as a result of COVID-19 measures; in 2022, by contrast, the number exceeded this trend.
The 684 road deaths in 2023 represented a combined 19,500 years of life lost. The 7,400 serious road injuries in 2023 represented 20,500 disability-adjusted life years; the 18,000 moderate road injuries represented 27,500 disability-adjusted life years.
Road deaths
Regarding road deaths, the following developments stand out:
- The number of road deaths among cyclists has been rising for years, on average by about 5% a year. The cyclist road deaths that particularly increased were the number of deaths after crashes with a car as crash opponent, the number of deaths in single-bicycle crashes and the number of deaths among the elderly. Compared to 2022, the mobility of cyclists decreased slightly in 2023. The share of pedelecs is increasing, but it has not unequivocally been established that they have a higher risk than regular bicycles.
- Older road users: more than half of the road deaths (55%) in 2023 were over 60. Fatalities in this age group have been increasing for years (3% per year), especially among cyclists (5% per year). The risk increases very sharply from the 70-79 age group onwards.
- In 2023, road deaths were particularly high among pedestrians and mobility scooter riders. In both categories, road deaths were 50% higher than average in 2020-2022.
Serious road injuries
Among serious road injuries, the following developments are particularly striking:
- Cyclists are also (by far) the largest group among serious road injuries (70% of the total number), and the number of casualties among cyclists has been increasing for years. Most of these casualties occur in crashes without motor vehicle involvement, for example in single-bicycle crashes or crashes with another cyclist.
- Older road users are also the largest group among the seriously injured, with the number of older casualties increasing over the years.
- In 2023, the number of serious road injuries decreased in every age group except among children up to age 14. This may be (partly) related to fat bikes, but there is hardly any relevant information to be found in the registrations.
Risk indicators and measures
Behaviour was first measured by a large national survey in 2023; therefore, comparisons with previous years cannot be made. The survey will be repeated, making comparisons possible in the future.
Behavioural indicators which do allow comparison, for example based on European surveys or other measurements, generally show a deterioration, especially in the areas of driving under the influence of alcohol, drugs or medicines, and distraction by phone use.
In 2023, as always, new road safety measures were introduced. They are aimed at reducing risks in traffic. For instance, investments were made in the safety of N roads and the secondary road network, new European safety requirements for new car models came into force, investments were made in speed enforcement with flex speed cameras, and campaigns were run to improve road user behaviour.
Developments in 2024 and beyond
An initial analysis of preliminary casualty data for the current year 2024 seems to indicate a decrease in road deaths compared to 2023. However, this should be treated with caution as registrations are not complete and data from the last four months of the year are not yet available.
With previous SWOV projections in mind, we also look to the future. Partly because of an ageing population, the high traffic risk in recent years, and the expected mobility developments, it is only with additional policies that it will be possible to substantially reduce the numbers of serious road casualties toward 2030 and beyond.
[1]. Since 2021, serious road injuries according to the international definition: hospitalised with injury severity MAIS3 or higher (MAIS3+); not having died within 30 days. Moderate road injuries according to the same definition are casualties with injury severity MAIS2.
