Ernstig verkeersgewonden 2023

Het aantal ernstig verkeersgewonden is een belangrijke indicator voor de verkeersonveiligheid. Een ernstig verkeersgewonde wordt in Nederland na 2020 als volgt gedefinieerd:

Een ernstig verkeersgewonde is een slachtoffer dat als gevolg van een verkeersongeval is opgenomen in een ziekenhuis met een letselernst uitgedrukt in MAIS[1] van ten minste 3, en dat bovendien niet binnen 30 dagen overleden is aan de gevolgen van het ongeval.

Tot en met 2020 was de Nederlandse definitie nog gebaseerd op MAIS2+, terwijl de EU-definitie uitgaat van wat medisch gezien als ‘ernstig gewond’ wordt aangeduid, namelijk minimaal MAIS3. Net als eerdere jaren bespreken we in dit rapport zowel de ernstig verkeersgewonden (volgens de genoemde definitie, dus op basis van MAIS3+) als de wat we nu ‘matig verkeersgewonden’ noemen (dezelfde definitie, maar dan met letselernst MAIS2). Deze laatste groep is ruim twee keer zo groot als de groep ernstig verkeersgewonden en heeft daarom ook een hoger aandeel in de letsellast van verkeersongevallen dan ernstig verkeersgewonden. Bovendien heeft een aanzienlijk deel van deze groep als gevolg van dat letsel langdurige of blijvende beperkingen.

Het aantal ernstig verkeersgewonden nam in 2023 iets af maar stijgende tendens zet zich voort

In Nederland is geen centraal register voorhanden waarin alle ernstig verkeersgewonden zijn geregistreerd. Daarom bepaalt SWOV jaarlijks het aantal ernstig verkeersgewonden door de gegevens uit twee databronnen met elkaar te vergelijken: het Bestand geRegistreerde Ongevallen in Nederland (BRON, gebaseerd op de politieregistratie) en de Landelijke Basis­registratie Ziekenhuiszorg (LBZ, ‘de ziekenhuisregistratie’). Met deze methode kan informatie over letselernst uit de ziekenhuis­registratie gecombineerd worden met ongevalskenmerken uit BRON. Bovendien komen zo ook slachtoffers aan het licht die in de ene registratie ontbreken maar wel in de andere blijken voor te komen.

Op basis van deze methode komt SWOV tot de volgende conclusie: in 2023 vielen er naar schatting 7.400 ernstig verkeersgewonden en 18.000 matig verkeersgewonden. Hiermee is het aantal ernstig en matig verkeersgewonden in 2023 weliswaar afgenomen ten opzichte van het aantal in 2022, maar nog steeds hoger dan in de jaren daarvóór.  

Ontwikkeling van het aantal ernstig en matig verkeersgewonden in de periode 2006-2023.

Methode in meer detail

De methode om het aantal ernstig en matig verkeersgewonden te bepalen, bestaat uit het koppelen van slachtoffers zoals geregistreerd in BRON en patiënten zoals geregistreerd in de LBZ. Dit gebeurt op basis van een aantal overeenkomstige of samenhangende kenmerken.

Uit de gekoppelde registraties van slachtoffers worden alleen die met letselernst MAIS2 of hoger geselecteerd. De registraties van slachtoffers die binnen 30 dagen zijn overleden, worden daaruit verwijderd. Na de koppeling vinden er nog diverse correcties plaats: een correctie voor de incompleetheid van de LBZ, een correctie voor ongevallen die niet op de openbare weg plaatsvonden, een correctie voor onderregistratie in BRON en een correctie voor misclassificaties van patiënten in de LBZ.

Ook dit jaar zijn de LBZ-gegevens van het afgelopen jaar weer aan het CBS geleverd en is – vanwege de privacywetgeving – vrijwel het hele onderzoek uitgevoerd in de beveiligde omgeving van het CBS. De bij het CBS beschikbare tijdreeks omvat de jaren 2014-2023. Daarom beperkt dit rapport zich tot deze jaren. De vaststellings­methode van het aantal ernstig verkeersgewonden is niet gewijzigd.

Nadere kenmerken van verkeersgewonden op basis van de LBZ

Vanwege de kwaliteit van BRON kunnen we alleen een schatting maken voor het totale aantal ernstig verkeersgewonden. We kunnen geen betrouwbare uitspraken doen over uitsplitsingen naar bepaalde kenmerken zoals vervoerswijze en tegenpartij, regio et cetera. Een globale beschrijving van kenmerken (vervoerswijze, leeftijd, geslacht, regio, maand en letselernst) gebeurt daarom op basis van de kenmerken in de LBZ, die het meest compleet is voor ernstig en matig verkeersgewonden, maar minder details bevat dan BRON.

Aanbevelingen

De aanbevelingen in dit rapport richten zich vooral op de verbetering van de kwaliteit van de basisgegevens om de werkelijkheid zo goed mogelijk te kennen. Voor analyses van de hier gevonden gegevens, hoe deze gegevens zich verhouden tot gewondengegevens uit andere bronnen en de beleidsimplicaties daarvan, verwijzen we naar de jaarlijkse De Staat van de Verkeersveiligheid [2], waar dit rapport een van de achtergronden van is.