Wat is het risico van rijden onder invloed van drugs en geneesmiddelen?

Drugs

Tabel 2 laat de verhoging van ongevalsrisico zien door drugs zoals gevonden in meta-analyses over meerdere effectstudies. De grootste risicoverhoging, minimaal een vijf keer hoger risico dan rijden zonder drugs, wordt gevonden voor gebruik van amfetaminen, het gebruik van meerdere drugs tegelijkertijd en het combineren van alcohol en drugs. Ook het gebruik van benzodiazepinen, cocaïne en opiaten gaat gepaard met een verhoging van ongevalsrisico (circa anderhalf tot drie keer hoger risico).

Tabel 2. Risicoverhoging in het verkeer door rijden onder invloed van drugs: resultaten uit meta-analysis (cijfers afgerond tot een decimaal) resultaten uit meta-analyse.

Zoals Tabel 2 laat zien, zijn er over de risicoverhoging die gepaard gaat met het rijden onder invloed van cannabis meerdere meta-analyses uitgevoerd. De schattingen uit deze meta-analyses variëren van een minder dan anderhalf keer verhoogd risico [23] [24] [26] tot circa een tweeënhalf keer verhoogd risico [25]. Volgens Rogeberg en Elvik [24] worden de hogere risicoschattingen vooral gevonden in studies met een lagere kwaliteit van onderzoeksmethode en minder controle op verstorende (niet-gemeten) variabelen, waaronder ook het combinatiegebruik van cannabis en alcohol.

Over sommige recent opkomende drugs, zoals lachgas, zijn nog geen risicocijfers bekend. Lachgas wordt als verdovingsmiddel bij (lichte) operaties gebruikt. Uit studies blijkt dat het effect van lachgas op de rijgeschiktheid slechts van korte duur is [28] [29]. Recente onderzoeken geven aanleiding tot zorgen over ernstige verstoringen van gezondheid en gedrag door chronisch en/of intensief gebruik [30] [31]. Overigens is ook het korte-duureffect van lachgas wel degelijk een punt van zorg wanneer mensen tijdens het autorijden lachgas gebruiken. Volgens Trojan et al. [32] tast lachgas de psychomotorische vaardigheden aan die van belang zijn voor autorijden. De helft van de deelnemers in deze studie was acht minuten nadat de toediening was gestaakt weer volledig bij de les, maar er waren ook deelnemers die na dertig minuten nog niet helemaal hersteld waren. In het eerste halfuur na inname zal lachgas dus een negatief effect kunnen hebben op de rijgeschiktheid.

In december 2019 maakte het kabinet bekend te werken aan een verbod op recreatief lachgas [33]. Lachgas wordt naar verwachting op lijst II van de Opiumwet geplaatst. Aanleiding tot dit besluit was een in 2019 verschenen rapport van het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM) over de gezondheidsrisico’s van lachgas [34].

Geneesmiddelen

Het risico[i] van geneesmiddelen is afhankelijk van het type geneesmiddel, maar neemt bij rijden onder invloed van geneesmiddelen zoals benzodiazepinen, antidepressiva en opiaten toe (zie Tabel 3 en [20] [23] ).

Tabel 3. Risicoverhoging van enkele groepen geneesmiddelen in verschillende studies weergegeven met odds ratio’s[i] alle odds ratio’s statistisch significant tenzij anders vermeld (cijfers afgerond op één decimaal).

De cijfers in Tabel 3 betreffen slechts enkele van vele medicijngroepen. Op de websites rijveiligmetmedicijnen.nl en apotheek.nl  staat een zo actueel mogelijk overzicht van risico’s van alle medicijnen voor autorijden. Risico’s voor afzonderlijke medicijnen binnen een groep kunnen nog variëren [36] en medicijnen veranderen soms van samenstelling en werking.