Uit onderzoek blijkt dat jongeren en mannen vaker riskant verkeersgedrag vertonen dan ouderen en vrouwen. Dit geldt ook als we specifiek kijken naar agressief verkeersgedrag en naar veelplegers. Riskant en agressief verkeersgedrag wordt versterkt door specifieke persoonlijkheidseigenschappen (onder andere spanningsbehoefte en neiging tot boosheid) [36].
Over verschillende typen van riskant verkeersgedrag – snelheid, telefoongebruik, negeren gordeldraagplicht, rijden onder invloed van alcohol, drugs of rijgevaarlijke medicijnen, rijden terwijl men vermoeid is – blijkt uit een zelfrapportage-onderzoek dat jongeren vaker dit riskante gedrag vertonen dan oudere automobilisten, en mannen vaker dan vrouwen. Maar de verschillen tussen de jongste en oudste leeftijdsgroepen (18-24; 25-34 versus 55-64; 65+) zijn aanzienlijk groter dan de verschillen tussen de seksen [31].
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat agressief verkeersgedrag afneemt naarmate men ouder wordt en vaker voorkomt bij mannen dan vrouwen [31] [37] [38] [39]. Het verschil tussen weggebruikers die riskant gedrag vertonen en agressieve bestuurders is, dat de laatste groep ook vaak in andere situaties dan in het verkeer agressief is [36].
Verder blijkt uit onderzoek dat bepaalde persoonlijkheidseigenschappen samenhangen met een grotere neiging tot riskant of agressief rijgedrag [8] [12] [40] [41] [42] [43]. Het gaat om personen met
- een neiging tot boosheid [8] [12] [37];
- een sensatiebehoefte [42] [43][44];
- een neiging tot impulsiviteit [40];
- een laag niveau van zorgvuldigheid [45]; of
- een narcistische persoonlijkheid [41] [43].
Het profiel van de groep ‘agressieve bestuurders’ dat uit internationaal onderzoek naar voren komt is: vaak jong; vaak man; snel geneigd tot boosheid; overtuigd van eigen superieure rijvaardigheid; op zoek naar spanning [36].
Over de achtergronden van Nederlandse veelplegers in het verkeer is er geen onderzoek bekend. Op basis van een internationaal vragenlijstonderzoek bij 35.000 automobilisten in 32 landen vonden Goldenbeld et al. [46] dat het herhaald plegen van verschillende typen verkeersovertredingen – alcohol-, drugs- en snelheidsovertredingen – vooral gedaan werd door automobilisten die jong waren, die man waren, die al ervaring hadden met rijden onder invloed, die alcohol en drugs meer accepteerden, die in een sociale omgeving verkeerden waarin drugsgebruik in het verkeer werd geaccepteerd, en die ook rijden met een hoge snelheid als een persoonlijke noodzaak beschouwden.
De buitenlandse literatuur over recidiverende verkeersovertreders gaat verder vooral over rijders onder invloed. Daaruit blijkt dat zware alcoholovertreders en recidivisten naast een alcoholprobleem, vaak ook andere persoonlijkheids- en/of gedragsproblemen hebben [47]. Martí-Belda Bertolín et al. [48] vonden dat problematisch alcoholgebruik, de neiging tot vijandigheid en persoonlijkheidseigenschappen zoals een hoog activatieniveau en een hoge spanningsbehoefte, verband hielden met het herhaald maken van verkeersovertredingen.
