In de loop der jaren komen er steeds meer Intelligente Transportsystemen (ITS) op de markt. Veel systemen zijn ontworpen als comfortsysteem, enkele beogen de verkeersveiligheid te vergroten. In dit rapport wordt als uitgangspunt genomen dat ITS-toepassingen alleen dan in staat zijn om de verkeersveiligheid te vergroten, als zij de relatief zwakke punten van de automobilist ondersteunen. Ze moeten niet de taken overnemen waar de mens eigenlijk behoorlijk goed in is. Om die bestuurderstaken te kunnen identificeren waarvoor - vanuit verkeersveiligheidsoogpunt - ondersteuning van de mens het meest gewenst is, worden in dit rapport verschillende theoretische invalshoeken bestudeerd. Op grond van een analyse van theorieën uit de 'human factors'-benadering, de cognitieve psychologie en de speltheorie worden de sterke en zwakke punten van de mens beschreven. Daarbij ligt de nadruk op de oudere automobilist. Uit de beschrijvingen van sterke en zwakke punten kunnen we concluderen dat oudere automobilisten over het algemeen over veel rijervaring beschikken en deze ervaring gebruiken om te anticiperen op wat komen gaat. Als de verkeerssituatie echter niet in overeenstemming is met wat zij verwachten, of als de verkeerssituatie hen niet in staat stelt om in hun eigen tempo te handelen, zijn oudere automobilisten in het nadeel. Ze zullen dan niet in staat zijn te compenseren voor hun zwakke punten, zoals een achteruitgang in de selectieve en verdeelde aandacht en een tragere informatieverwerking. Deze zwakke punten kunnen worden vertaald naar een behoefte aan vroegtijdige informatie over de belangrijkste elementen van de eerstvolgende verkeerssituatie (zoals 'let op, u nadert een voorrangskruising'). Als de automobilist bijtijds de beschikking heeft over deze informatie, heeft hij meer tijd om te anticiperen op wat komen gaat. Voorwaarde is uiteraard wel dat deze informatie ook klopt met de werkelijkheid. Andere behoeften aan ondersteuning die uit de theoretische analyse naar voren zijn gekomen, hebben betrekking op informatie over naderend verkeer, het signaleren van objecten die zich in de dode hoek bevinden, en hulp bij het richten van de aandacht op relevante verkeersborden en op verkeerslichten. Voor een analyse van ITS-toepassingen die de gewenste ondersteuning zouden kunnen bieden, zijn de behoeftes van oudere automobilisten vertaald naar de vereiste functies van ondersteunende systemen. Op grond van deze functies zijn systemen geselecteerd die dergelijke ondersteuning reeds kunnen bieden, of deze naar verwachting in de toekomst zullen gaan bieden. Dit betreft botswaarschuwingssystemen, systemen voor automatisch invoegen en wisselen van rijbaan, parkeerhulpsystemen, systemen die borden en waarschuwingstekens in het voertuig projecteren, intelligente cruise control, en een systeem dat ondersteunende informatie verstrekt bij het naderen van complexe kruispunten. Voor zover mogelijk zijn deze systemen geëvalueerd op hun sterke en zwakke punten: hebben ze de gewenste effecten en wat zijn mogelijke neveneffecten (zoals gedragsadaptatie). Deze evaluatie is zowel gebaseerd op de resultaten van praktijkstudies als op een theoretische analyse aan de hand van de bovengenoemde theoretische invalshoeken. De belangrijkste conclusie van deze evaluatie is dat, hoewel er systemen bestaan die ondersteuning lijken te bieden voor de zwakke punten van de oudere mens, veel van deze systemen nog in ontwikkeling zijn. Mede daardoor is er ook nog te weinig onderzoek gedaan naar de acceptatie en gedragseffecten van deze systemen om te kunnen stellen dat ze, als ze op de markt komen, ook daadwerkelijk gebruikt zullen worden en vervolgens daadwerkelijk tot een verbetering van de veiligheid van de oudere automobilist zullen leiden. Een verdere ontwikkeling van ITS-toepassingen die gericht zijn op een verbetering van de veiligheid van de oudere automobilist, is derhalve nodig. Daarnaast zouden (reeds) ontwikkelde ITS-toepassingen niet alleen moeten worden getest door jonge, maar ook door oudere automobilisten. Oudere automobilisten hebben aanzienlijk meer problemen met het uitvoeren van telematicataken, waardoor het van essentieel belang is dat evaluaties van de veiligheid en bruikbaarheid van systemen uitgaan van de oudere automobilist. Als oudere automobilisten in staat zijn een taak veilig en zonder veel moeite uit te voeren, dan zullen andere automobilisten dat ook kunnen.
Older drivers and ITS: stronger together? Literature study of the added value of Intelligent Transport Systems for the safety of the elderly driver Each year, ever more Intelligent Transport Systems (ITS) come onto the market. Many of these have been designed as comfort systems, and some aim at improving road safety. The starting point of this report is that ITS applications can only increase road safety if they support the relatively weaknesses of the driver. They should not take over those tasks he is actually quite good at. In order to identify those driving tasks for which support is most desirable (from a road safety point of view), various theoretical perspectives are studied in this report. Based on an analysis of theories from the human factors approach, cognitive psychology, and games theory, the strengths and weaknesses of the human are described, with an emphasis on the older driver. From these strengths and weaknesses, we can conclude that, in general, elderly drivers have a great deal of driving experience and use this experience to anticipate what is coming. However, if the traffic situation is not in line with their expectations, or the traffic situation does not allow them to act at their own pace, elderly drivers are at a disadvantage. More specifically, they will not be able to compensate for their weaknesses, such as a decline in the selective and divided attention and a slower speed of information processing and decision making. These weaknesses can be translated into the need to receive timely information on the most important elements of the next traffic situation (such as 'pay attention, you are approaching an intersection with a major road'). If the driver gets this information in time, he has more time to anticipate what is coming. A precondition is, of course, that this information agrees with reality. Other needs for support that emerged from the theoretical analysis concern information on approaching traffic, signalling objects that are in the blind spot, and assisting the driver in directing his attention to relevant traffic signs and traffic signals. For an analysis of ITS applications that could provide the desired support, the needs of elderly drivers have been translated into the required functions of support systems. Based on these functions, systems have been selected that can already provide such support, or are expected to do so in the future. These are: collision warning systems, systems for automated lane changing and merging, reversing aids, in-vehicle sign information systems, intelligent cruise control, and a driver information system that prepares the driver for complex intersections by giving him early information and warnings. As far as possible, these systems were evaluated on their strengths and weaknesses: do they have the desired effects, and what are possible side effects (such as behavioural adaptation)? This evaluation was based on the results of practical studies as well as a theoretical analysis using the above-mentioned theoretical perspectives. The most important conclusion of this evaluation is that, although systems exist that appear to provide support for the weaknesses of the elderly, many of these systems are still being developed. Partly because of this, little research has been carried out on the acceptance and behavioural effects of these systems. We are thus not yet able to maintain that they, when they are on the market, will really be used and really result in an improvement of the safety of the elderly driver. What is therefore necessary is a further development of ITS applications that are aimed at improving the elderly driver's safety. In addition, existing ITS applications should not only be tested by young, but also by elderly drivers. Elderly drivers have considerably more problems with carrying out telematics tasks, making it essentially important that safety and utility evaluations of systems emanate from the elderly driver. If elderly drivers are capable of carrying out a task safely and without much trouble, then the younger ones will certainly be able to.
