Dit rapport inventariseert en belicht belangrijke organisaties, onderwerpen en discussies in het veld van veiligheid van vracht- en bestelverkeer. Daarvoor is onder andere gebruikgemaakt van onderzoeksliteratuur, beleidsdocumenten en interviews. Het rapport mondt uit in een aantal ideeën voor onderzoek naar de verkeersveiligheid van vracht- en bestelverkeer voor komende jaren.
In deze samenvatting geven we een overzicht van opvallende onderwerpen en discussies in het vracht- en bestelverkeerveld, implicaties voor verkeersveiligheid en daaruit voortvloeiende mogelijkheden voor toekomstig onderzoek.
Als we het totale veld van vracht- en bestelverkeer beschouwen, zien we een groot verschil in organisatiegraad. Met name worden er meer formele eisen gesteld aan de opleiding van vrachtautochauffeurs dan aan de opleiding van bestelautochauffeurs. In diverse interviews gaven bedrijven aan voorstander te zijn van een verplichte opleiding voor bestelautochauffeurs. Onderzoek naar de vraag welke competenties bestelautochauffeurs nodig hebben om veilig grote en kleine bestelauto’s te kunnen besturen kan bijdragen aan een grotere verkeersveiligheid. Daarbij kan ook gekeken worden in hoeverre de huidige rijopleiding in deze competenties voorziet.
Opvallend is het grote aantal deelmarkten binnen de transportwereld, en het feit dat deze deelmarkten van elkaar verschillen in gebruikte voertuigen, lading, bedrijfsgrootte, aard en hoeveelheid verplaatsingen. Dat zorgt voor een verschil in expositie en risico, en bovendien heeft het tot gevolg dat generieke maatregelen soms niet passend zijn in een bepaalde deelmarkt. In het verleden is weinig aandacht geweest in verkeersveiligheidsonderzoek voor de verschillende deelmarkten. Nadere analyse van ongevallencijfers kan aantonen of specifieke maatregelen voor bepaalde deelmarkten nodig zijn.
Uit de ongevallenanalyse blijkt dat bekende factoren die een rol spelen bij het ontstaan van ongevallen zoals vermoeidheid en zichtproblemen onverminderd belangrijk blijven. Ook in de diverse interviews gaven organisaties aan dat zij dit belangrijke thema’s vonden. Onderzoek hiernaar blijft dus actueel, bijvoorbeeld naar de vraag of een gezonde leefstijl van chauffeurs vermoeidheid en daarmee ongevallen kan voorkomen.
Er is zeer weinig bekend over de vraag hoeveel ongevallen veroorzaakt worden door slechte banden, klapbanden of verkeerde bandenspanning en door overbelading. Afgaande op de vakliteratuur, vakwebsites en interviews hebben deze onderwerpen wel de aandacht in het transportveld. Diepteonderzoek kan meer inzicht geven in deze aantallen en de exacte aard van dit soort ongevallen.
In interviews gaven bedrijven aan verkeersveiligheid interessant te vinden als het bijdraagt aan kostenreductie. Op het gebied van milieu zijn bedrijven bijvoorbeeld erg geïnteresseerd in het besparen van brandstof, omdat dit tegelijkertijd kosten bespaard en bedrijven door bij te dragen aan het milieu werken aan imagoverbetering. Onderzoek naar de vraag of investeren in verkeersveiligheid voor individuele bedrijven kostenreductie en/of imagoverbetering oplevert, kan bedrijven wellicht interesseren om te investeren in verkeersveiligheid. Daarbij kan ook gekeken worden of verkeersveiligheid meerwaarde biedt bij bestaande duurzaamheidsinitiatieven, zoals de Lean and Green Awards van Connekt. Op gemeentelijk niveau kan aansluiting gezocht worden bij duurzaamheidsinitiatieven zoals stadsdistributie.
In de vakliteratuur en uit interviews blijkt dat ook de transportwereld te maken heeft met veranderingen in de arbeidsmarkt die we afgelopen jaren in meerdere sectoren hebben gezien. Er wordt meer dan voorheen door bedrijven gewerkt met zzp’ers, tijdelijke krachten en met buitenlandse chauffeurs. Onderzoek naar de invloed van nieuwe arbeidsmarkttrends op de verkeersveiligheid kan meer inzicht geven in de vraag of deze trends schadelijk zijn voor verkeersveiligheid en welke maatregelen genomen kunnen worden om eventuele schadelijke effecten tegen te gaan.
Brancheorganisaties, verzekeraars, ILT en het ministerie hebben in interviews aangegeven dat zij geïnteresseerd zijn in het bevorderen van een veiligheidscultuur in transportbedrijven. Volgens een recente literatuurstudie (Vlakveld et al., 2014) laat buitenlandse literatuur positieve effecten op (zelfgerapporteerd) rijgedrag van chauffeurs en op ongevallen en schades zien. Onderzoek naar de implementatie van een veiligheidscultuur in bedrijven kan inzicht geven in hoe bedrijven te motiveren om een veiligheidscultuur te ontwikkelen.
