Het effect van een (verplichte) fietshelm op het gebruik van de fiets is niet eenduidig. Verschillende buitenlandse studies laten zien dat het fietsgebruik afneemt na invoering van een helmplicht, ook al vinden de meeste studies een dergelijk effect niet of slechts tijdelijk [9] [42] [49]. Deze buitenlandse studies zeggen vermoedelijk weinig over het te verwachten effect in Nederland, omdat hier de fiets naar verhouding veel vaker voor ‘vervoer’ en veel minder voor recreatieve doeleinden wordt gebruikt. Fietsers vinden het dragen van een helm veelal niet comfortabel, zeker niet op kortere ritten (zie de vraag Waarom dragen fietsers juist wel of geen fietshelm?). Het verplichten of stimuleren van een fietshelm zou fietsen daarom minder populair kunnen maken. Dit is een ongewenste ontwikkeling vanuit het oogpunt van volksgezondheid (los van de ongevalsbetrokkenheid), het milieu en de doorstroming in de steden.
Er zijn twee internationale overzichtsstudies naar het effect van een helmplicht op fietsgebruik, beide uit 2018 [9] [42]. De eerste studie [42] laat zien dat de beschikbare onderzoeksresultaten niet eenduidig zijn. De onderzoeker constateert dat een verplichting van een fietshelm inderdaad zou kunnen leiden tot een daling van het aantal fietsers, maar dat dit niet altijd het geval hoeft te zijn en dat, wanneer het aantal fietsers in eerste instantie daalt, dat niet per se langdurig hoeft te zijn. De tweede studie is een grotendeels kwalitatieve analyse van de beschikbare literatuur [9]. Op basis daarvan concluderen de onderzoekers dat er weinig tot geen bewijs is voor een substantiële daling in het fietsgebruik door een helmplicht. Zij hebben 23 studies/datasets bekeken en constateren dat twee van deze studies de hypothese dat een helmplicht leidt tot een daling van fietsgebruik ondersteunen, dertien studies dit niet doen en acht studies gemengde resultaten laten zien.
De genoemde overzichtsstudies behandelen uitsluitend buitenlands onderzoek en vooral veel onderzoek uit Australië en Noord Amerika. De resultaten zeggen vermoedelijk weinig over het te verwachten effect in Nederland. Overigens vond de enige Nederlandse studie op dit gebied, een studie onder 6- tot 8-jarige kinderen, ook geen aanwijzingen voor een effect van fietshelmen op fietsgebruik [18].
