Er zijn drie soorten maatregelen tegen afleiding van automobilisten: mensgerichte, technische en infrastructurele maatregelen (zie ook [62]).
Mensgerichte maatregelen
Mensgerichte maatregelen, zoals voorlichting, educatie en handhaving op het wettelijk verbod, kunnen automobilisten motiveren om geen afleidende activiteiten te ondernemen tijdens verkeersdeelname. Er zijn veel publiekscampagnes geweest in Nederland om mensen te attenderen op de gevaren van afleiding door apparatuur (‘Laat je niet afleiden’, ‘ONderweg ben ik OFFline’ en recentelijk de MONO-campagne). De publiekscampagnes bleken succesvol in die zin, dat een overgrote meerderheid (97%) van de Nederlandse automobilisten telefoongebruik onder het rijden gevaarlijk vindt [4]. Desondanks rapporteerde 65,6% van de automobilisten de mobiele telefoon weleens te gebruiken.
Het is wettelijk verboden om tijdens het rijden mobiele elektronische apparaten bedoeld voor communicatie en informatieverwerking (waaronder telefoons, navigatiesystemen, tablets en muziekspelers) vast te houden (zie de vraag Wat is de regelgeving voor het gebruik van de telefoon in het verkeer?). Het is lastig om vast te stellen hoe effectief een verbod op het mobiele telefoongebruik is. De beschikbare, overwegend Amerikaanse, studies naar de effectiviteit van het verbod op het mobiele telefoongebruik bij het verminderen van het aantal verkeersdoden laten geen eenduidig beeld zien, zo blijkt uit een recent overzichtsartikel van Olsson et al. [63]. Sommige studies vonden een afname in het aantal verkeersdoden na de invoering van een verbod specifiek gericht op handheld telefoneren of op appen. Andere studies vonden echter geen relatie. Een gecombineerd verbod (op zowel handheld telefoneren als appen) leek op korte termijn effectief te zijn in het verminderen van het aantal verkeersdoden. Het bewijs van de studies naar de effectiviteit van het verbod is echter zwak doordat er onder andere niet gecorrigeerd is voor de invloeden van andere factoren (bijvoorbeeld andere verkeersveiligheidsmaatregelen die tegelijker tijd met het verbod zijn ingevoerd).
Bij een wettelijk verbod is het van belang om de (subjectieve) pakkans te verhogen en de straffen op afleidende activiteiten substantieel te maken. In Nederland stond in 2020 op het vasthouden van een mobiele telefoon onder het rijden een boete van 240 euro. De pakkans is echter laag. Er wordt met name gehandhaafd door staandehoudingen - nadat de politie eerst heeft gezien dat iemand een mobiele telefoon vasthoudt. Er wordt gewerkt aan technologie om de pakkans onder automobilisten te verhogen. Vanaf oktober 2019 worden slimme camera’s, die door de voorruit van voorbijrijdende auto’s kijken, ingezet door de Nederlandse politie [64] . De camera kan herkennen of de bestuurder een telefoon vasthoudt en wat het kenteken van de auto is. Daarna controleert een agent of de camera een juiste inschatting heeft gemaakt. Bij een geconstateerde overtreding krijgt de kentekenhouder dan een bekeuring toegestuurd, zoals dat ook gebeurt bij snelheidsovertredingen.
Technische maatregelen
Technische maatregelen maken gebruik van techniek om afleiding in het verkeer tegen te gaan. Zo bestaan er apps die men op zijn smartphone kan installeren (bijvoorbeeld de ‘Auto Reply App’, ‘Drive Safely Keep Focused’ en ‘Automodus’) en die het gebruik van bepaalde functies van de smartphone ontmoedigen of onmogelijk maken tijdens het rijden. Uit onderzoek blijkt dat deze apps telefoongebruik in de auto verminderen bij beginnende bestuurders [65] [66] [67] en bij volwassenen [68]. Dergelijke apps worden echter niet erg gewaardeerd door bestuurders en kunnen makkelijk omzeild worden.
De smartphone kan ook minder (visueel) afleidend worden gemaakt door de manuele bediening te vervangen door spraakbediening. Cognitieve afleiding (met de gedachten niet bij het verkeer zijn) kan daar echter niet mee worden voorkomen. Bovendien duren de afleidende taken bij gebruik van spraakgestuurde systemen langer (zie de vraagIs handsfree telefoongebruik minder gevaarlijk dan handheld?).
Ook kunnen nieuwe technische systemen in de auto zelf worden ingezet om (de gevolgen van) afleiding tegen te gaan. Speciale sensoren kunnen bijvoorbeeld de afgeleide automobilisten waarschuwen wanneer er sprake is van gevaar. De schaduwzijde is dat hierdoor de kans dat automobilisten andere dingen gaat doen onder het rijden, juist weer toeneemt.
Infrastructurele maatregelen
Infrastructurele maatregelen kunnen ervoor zorgen dat de wegomgeving zo ingericht wordt, dat er zich geen objecten, bijvoorbeeld reclame-uitingen, in bevinden die automobilisten kunnen afleiden (zie de vraag Hoe afleidend is reclame langs de weg?) Met bepaalde infrastructurele maatregelen, zoals ribbelmarkering en obstakelvrije bermen, kunnen de gevolgen van afleiding worden beperkt.
