Wat is het veiligheidseffect van het (gedeeltelijk) uitschakelen van de openbare verlichting op de snelweg?

Antwoord

Over het algemeen leidt het verlagen van het verlichtingsniveau op autosnelwegen tot een vermindering van de verkeersveiligheid. Het effect op de verkeersveiligheid is echter afhankelijk van de mate van verlaging van het verlichtingsniveau en de omstandigheden op de weg, zoals de verkeersintensiteit en de complexiteit van het wegontwerp. Er is daardoor geen consensus over de invloed van het (gedeeltelijk) uitschakelen van openbare verlichting op snelwegen.

Om milieuredenen en om energiekosten te besparen wordt de openbare verlichting in Nederland op sommige tijdstippen gedimd of uitgezet (zie bijvoorbeeld [22] [23] [24] ). Zo wordt van 23 uur tot 5 uur het licht op stedelijke ringwegen en autosnelwegen met hoge verkeersintensiteit of bij een suboptimaal wegontwerp gedimd en op de overige autosnelwegen geheel uitgeschakeld.

Een internationale meta-analyse op ongevallenniveau wijst uit dat een halvering van het verlichtingsniveau, door het om en om uitschakelen van de lichtmasten langs (veelal) autosnelwegen, gepaard gaat met een toename van ongeveer 17% aan letselongevallen en 27% aan ongevallen met alleen blikschade [2]. Volgens een onderzoek van Rijkswaterstaat heeft het geheel uitschakelen van de verlichting op Nederlandse autosnelwegen met een lage verkeersintensiteit en een veilig wegontwerp echter nauwelijks effect op de verkeersveiligheid [25] [26]. Dit onderzoeksresultaat is opmerkelijk tegen de achtergrond van de internationale meta-analyse: de negatieve gevolgen van het uitschakelen van de verlichting zijn volgens de onderzoekers afhankelijk van de verkeersintensiviteit op het wegvak. Als de intensiteit zeer laag is, heeft dit geen nadelige gevolgen voor de verkeersveiligheid. Martens [23] rapporteert dat het om en om uitschakelen van lichtmasten op provinciale wegen (met uitzondering van kruisingen en rotondes) geen nadelige gevolgen heeft voor rijgedrag, veiligheidsbeleving en subjectieve werklast. In dit onderzoek is niet gekeken naar de effecten van om en om uitschakelen van lichtmasten op het risico op ongevallen. 

Op dit gebied is dynamische openbare verlichting een bekend concept. Een voorbeeld is dimbare openbare verlichting die de mogelijkheid biedt om te variëren tussen twee of meer verlichtingsniveaus, afhankelijk van bijvoorbeeld verkeers- en weersomstandigheden. In een Nederlands onderzoek naar deze vorm van dynamische openbare verlichting is het effect ervan op rijgedrag, beleving en acceptatie onderzocht [27]. De conclusie is dat onder gunstige omstandigheden (lage verkeersintensiteit, droog weer) zonder problemen een (veel) lager lichtniveau dan gebruikelijk gehanteerd kan worden, namelijk 20% van het normale niveau.

Onderdeel van factsheet

Openbare en voertuigverlichting

Visuele informatie is voor verkeersdeelname van groot belang.

Deze factsheet gebruiken?