In dit document wordt verslag gedaan van een literatuuronderzoek en observaties die het blokkeren van kruispunten door gemotoriseerd verkeer betreffen. De indruk bestaat dat door de toenemende verkeersdrukte het blokkeren van kruispunten toeneemt. Dit zou kunnen leiden tot verslechtering van de doorstroming en tot meer onveiligheid en uitstoot. Vanuit het beleid is gevraagd hoe ernstig dit probleem is en of effectieve tegenmaatregelen mogelijk zijn. Het literatuuronderzoek dat zich beperkte tot een quick-scan leverde op dat er weinig of geen wetenschappelijke publicaties zijn waarin oorzaken en de effecten van mogelijke maatregelen gedegen worden onderzocht. Wel wordt in verschillende landen het verschijnsel “blokkeren” geconstateerd, en er worden maatregelen getroffen zoals informatie geven, handhaven van de regel dat een kruispunt niet mag worden geblokkeerd, scheppen van meer opstelruimte, of verbeteren van de verkeerslichtregelingen. Over de resultaten van dergelijke maatregelen is weinig bekend. Het observatiegedeelte van dit onderzoek bestond uit het ontwikkelen en uittesten van een observatieformulier waarop aard, tijden, oorzaken, begeleidend en oplossingsgericht gedrag, risico en mogelijke preventieve maatregelen aangegeven konden worden. Er is een onderscheid gemaakt tussen blokkeren (voertuig kan kruispunt niet onmiddellijk vrijmaken voor conflicterende stroom of achteropkomend voertuig) en hinder (lichte vorm van blokkade). Bij de test op één kruispunt bleek dat de observatoren overeen komen in hun scores en interpretatie. Met behulp van het observatieformulier zijn 8 kruispunten bekeken, binnen en buiten de bebouwde kom, en met en zonder verkeersregelinstallatie (VRI). De locaties waren uitgekozen door het Groene Golf team, dat veel ervaring heeft met het verloop van verkeer op kruispunten. Op de helft van de kruispunten werd in de ochtendspits geobserveerd, op de andere helft in de avondspits. De observaties leveren in hoofdlijnen de volgende resultaten op: - er zijn in totaal 84 blokkades en 33 hindersituaties waargenomen; de blokkades duren langer dan de hindersituaties, gemiddeld 80 seconden per blokkade en ruim een halve minuut per hindersituatie; - het blokkeerprobleem blijft doorgaans beperkt tot een korte periode van 20 minuten tot ruim een uur gedurende de spits; op twee van de acht onderzochte kruispunten zijn helemaal geen blokkades waargenomen; - de blokkades komen meestal voor bij grote drukte als gevolg van een knelpunt elders op het wegennet; - het door bestuurders niet vrij houden van een kruispunt heeft vooral te maken met manifestatiedrang (ruim de helft van de gevallen); bij verkeerslichten is de neiging groot om bij groen licht door te rijden, ook al wordt dan het kruispunt geblokkeerd; - de bestuurder die de blokkade of hinder veroorzaakt kan of wil in de meeste gevallen niets doen om de blokkade of hinder op te heffen; slechts in een kwart van de gevallen doet de blokkeerder iets; degene die hinder veroorzaakt onderneemt in de helft van de gevallen actie om de hinder op te heffen, meestal door vooruit te rijden; - de blokkeerder/veroorzaker van hinder en de geblokkeerden/gehinderden reageren in de meeste gevallen niet op elkaar; slechts in 15% van de gevallen is er sprake van interactie; meestal is deze negatief (ongeduld laten zien, claxonneren); - het risico op een ongeval is gering, met name vanwege de geringe snelheid. De meest kansrijke maatregelen om het blokkeren te voorkomen liggen op het terrein van verbetering van infrastructuur, zoals het creëren van extra opstelruimte, en een betere afstelling van verkeerslichten, waardoor een groot verkeersaanbod kan worden opgevangen. Daarnaast zouden maatregelen genomen kunnen worden om het verkeersaanbod te veranderen of beter te spreiden, zoals stimuleren van openbaar vervoer of wijzigen van begin- eindtijden van kantoor- of schooluren. Om het gedrag te reguleren bij grote drukte op kruispunten kan worden ingestoken op een mix van handhaving, voorlichting, educatie in de rijopleiding, en bebording en markering ter plekke. Om meer te weten te komen over motieven en gedragsneigingen van blokkeerders en geblokkeerden teneinde het gedrag bij vollopende kruispunten te verbeteren, is nader onderzoek door middel van interviews of focusgroepen vereist. (Author/publisher)
Abstract