Het gebruik van de gegevens van de doodsoorzakenstatistiek neemt toe, maar daartegenover staan meer discussies omtrent de waarde van dezelfde statistiek. Het is aannemelijk dat de mogelijke implicaties van de statistische bevindingen een, overigens terechte, bezinning over de waarde van de basisgegevens van deze statistiek stimuleren. Mackenbach et al. constateerden dat Nederlands onderzoek hierover schaars is. De publicatie van ,,foutenpercentages" door o.a. deze auteurs, Schade en Steffelaar zal meer Nederlandse geïnteresseerden confronteren met een onderwerp waarover een uitgebreide internationale literatuur voorhanden is. In dit verband kan o.a. verwezen worden naar Britton die bij toetsing van klinische diagnosen aan obductiebevindingen komt tot een diagnostisch foutenpercentage van 30. In veertien soortgelijke onderzoekingen komt in ruim de helft daarvan bet foutenpercentage uit op rand 50; de overige uitkomsten variëren van 6 tot 68%. Britton acht de verschillen in uitkomsten niet verbazingwekkend, omdat de vergelijkbaarheid van deze onderzoekingen op verscheidene punten tekortschiet. Hiermee wordt geillustreerd hoe moeilijk deze foutenpercentages, bij een zo grote spreiding, te interpreteren zijn, doordat de achterliggende informatie soms in bet duister wordt gelaten. Uiteraard bestaat er een relatie tussen de validiteit van de basisgegevens en die van de afgeleide statistiek. Die relatie is echter niet evenredig. Erhardt et al. gingen in tegenstelling tot genoemde onderzoekingen in zekere zin omgekeerd te werk, door na te gaan in hoeverre de doodsoorzakenstatistiek in de V.S. verbeterd kon warden door invoer van obductiebevindingen. Van ruim 5.000 obducties bleek er 15% aanleiding te geven tot herziening van de doodsoorzaak. In vele gevallen ging bet om geringe verschuivingen met 0,5 tot 2% binnen groepen of rubrieken van doodsoorzaken. Wanneer bet mogelijk blijkt aan de kant van het grondmateriaal foutenpercentages in de orde van grootte van 50 aan te tonen en aan de kant van de statistiek van minder dan 10, veroorzaakt zulks verwarring. Laat men het bij deze kengetallen, dan is een vruchtbare discussie over de validiteit van de doodsoorzakenstatistiek vrij uitzichtloos en bet hoeft dan ook geen verwondering te wekken dat dit culmineert in krasse gezegden van zowel v66r- als tegenstanders. Waarschijnlijk heeft Alderson gelijk als hij zegt: ,,Healthy scepticism is certainly justified, but this should not blind us to the potential value of the vast stores of mortality data, that have accumulated over the years. " Het geven van een cijfermatig waardeoordeel over de validiteit en betrouwbaarheid van ,,de" nationale doodsoorzakenstatistiek lijkt voorshands een hachelijke onderneming: Nederlands onderzoek is schaars en toepassing van buitenlandse onderzoeksresultaten op de Nederlandse situatie - hoewel ze belangrijke aanwijzingen kunnen bevatten - zal de nodige twijfel blijven oproepen, o. a. door tussen de landen bestaande verschillen in aangifte en verwerking van de doodsoorzaken. Indien men zich de vraag stelt naar de waarde van een statistiek kan men een onderscheid maken tussen de betrouwbaarheid van de gegevens en de wijze waarop de statistiek wordt gebruikt. Dit artikel richt zich op een beschrijving van de aangifte en verwerking van de doodsoorzaken van e.a. l 15.000 overledenen per jaar. Tevens wordt een beschrijving gegeven van de gebruiksmogelijkheden van de doodsoorzakenstatistiek. Door het aangeven van mogelijke foutenbronnen wordt gepoogd aanknopingspunten te leveren voor onderzoek naar de validiteit en betrouwbaarheid van een - ook voor ingewijden - ingewikkeld voorkomende statistiek. (Author/publisher)
Abstract