De fiets maakt in Nederland een wezenlijk onderdeel uit van ons verkeers- en vervoerssysteem. Gemiddeld maken wij voor 26% van de ritten gebruik van de fiets. In binnensteden kan dit oplopen tot zo’n 40 à 50 procent. In vergelijking met de rest van de wereld fietsen wij erg veel. In Portland (Oregon) bijvoorbeeld, dat zich als de fietshoofdstad van de Verenigde Staten profileert, fietst slechts vijf procent van de mensen. In het verklaren van het hoge fietsgebruik Nederland wordt vaak gewezen op de unieke geografische omstandigheden. Nederland is vlak, heeft een mild klimaat, de steden zijn compact dus de afstanden zijn relatief kort en er is —niet te vergeten? een fietsinfrastructuur die nergens in de wereld haar gelijke kent. Deze factoren zijn allemaal van belang, maar zijn slechts een deel van de verklaring. Het hoge fietsgebruik kan alleen begrepen worden door ook naar culturele variabelen te kijken (Rietveld en Daniel 2004). Ofwel, een analyse van de Nederlandse fietscultuur. Dit paper doet hiertoe een poging. Vanuit een culturele (of: sociologische) bril wordt er naar fietsen in Nederland gekeken. Een perspectief dat lang relatief onderbelicht is gebleven. Een analyse van fietscultuur is niet alleen interessant voor wetenschappers. Er zijn diverse trends zichtbaar die voor beleidsmakers uiterst relevant zijn. Meerdere ontwikkelingen veranderen de Nederlandse fietscultuur. Fietsen wordt steeds meer iets van de culturele elite, of wat de Amerikaanse geograaf Richard Florida de ‘creatieve klasse’ heeft genoemd (Florida 2002). In binnensteden zijn de fietsen niet aan te slepen, terwijl in achterstandswijken fietsgebruik ver onder het landelijk gemiddeld ligt. Iets dat niet zozeer verklaard kan worden uit de stedelijke morfologie, maar vooral uit de bevolkingssamenstelling (Pelzer 2010). Er is een groeiende groep jongeren die zich niet zonder meer aangetrokken voelt tot de fiets. Maar wat kunnen beleidsmakers doen om de fiets niet te laten verworden tot een uiting van een hippe leefstijl of juist een ‘poor man’s vehicle’? De oplossingen liggen niet alleen in fietspaden, maar ook in educatie en marketing. In het buitenland wordt hier al vol op ingezet, zoals bijvoorbeeld de succesvolle marketingcampagne ‘Raldhauptstadt’ uit München (te Brömmelstroet en Crouse 2010). Maar ook Nederlandse gemeentes zetten hier steeds meer op in, zoals bijvoorbeeld Apeldoorn met ‘Fiets en Win’ en Helmond met ‘de mooiste fietsbenen van Helmond’. (Author/publisher)
Abstract