De ontwikkeling van een methodiek voor het meten van Situation Awareness is de eerste fase van langetermijnonderzoek op het gebied van telematica. Voor bestuurders is belangrijk dat zij een verkeerssituatie goed waarnemen en de veranderingen daarin ook juist interpreteren, om op grond daarvan voldoende nauwkeurig te voorspellen hoe die situatie zich in de nabije toekomst zal ontwikkelen. Willen telematische hulpmiddelen ondersteuning bieden, dan dienen deze in hun werking aan te sluiten bij dit proces. Het uiteindelijke doel van het langetermijnonderzoek is, vanuit een oogmerk van verkeersveiligheid, te komen tot criteria voor telematische hulpmiddelen die bestuurders in de uitoefening van hun rijtaak willen ondersteunen. De aandacht is hierbij in het bijzonder gericht op het onderliggende wegennet, waar interactie tussen verkeersdeelnemers veelvuldig voorkomt en doorgaans complex van aard is. In termen van ongevallen is hier vooral de situatie rond kruispunten van belang. Het soort onderzoek dat zich met onderkenning van de situatie bezighoudt is het onderzoek naar ‘Situation Awareness' (SA). Daarbinnen zijn verschillende methodes ontwikkeld om SA te bepalen. Deze zijn evenwel niet toegespitst op de uitvoering van besturingstaken in het verkeer. Daarom moet eerst een methodiek ontwikkeld worden waarmee de SA van verkeersdeelnemers te meten is bij het uitvoeren van besturingstaken in het verkeer. Met het oog hierop is als pilot een simulator-experiment uitgevoerd waarin een drietal meetmethodes zijn beproefd. Tijdens een ‘rit' in de simulator langs een route die een verscheidenheid aan verkeerssituaties inhield, werd diverse keren op vaste locaties het beeld bevroren (‘freezing'). Drie verschillende groepen proefpersonen werden telkens direct daarna in de gelegenheid gesteld ofwel een ‘gestructureerde vragenlijst' te beantwoorden, ofwel in ‘vrije verbalisatie' zelf de situatie onder woorden te brengen, dan wel in de zogenaamde ‘tekenmethode' de situatie uit te tekenen. Als resultaat van dit experiment is te melden dat geen van deze methodes afzonderlijk tot een bruikbare weergave van de verkeerssituatie leidde. De hybride vorm evenwel van tekenmethode aangevuld met gerichte bevraging van proefpersonen, over vooral bewegingskenmerken van andere verkeersdeelnemers, blijkt een zinvol spoor te zijn voor nadere uitwerking. In die richting zal het onderzoek worden voortgezet. Daarbij wordt tevens getracht aan te sluiten bij een studie naar scenario's die bestuurders hanteren bij de afwikkeling van hun onderlinge ontmoetingen op kruisingen.
Interaction behaviour of road users; Phase 1. Development of a method to determine ‘Situation Awareness' The development of a method to measure Situation Awareness is the first phase of long-term research in the field of telematics. It is important that drivers observe a traffic situation properly and also interpret its changes correctly. This in order to accurately foresee how the situation will develop in the near future. If telematic aids are to offer support, they must adapt their operation to this process. From the road safety point of view, the ultimate goal of the long-term research is, to determine criteria for telematic aids that support drivers in carrying out their driving task. Attention here is particularly directed at the secondary road network. On these roads there is frequent interaction between road users, and it usually has a complex nature. In terms of accidents, intersections deserve particular attention. Research into human abilities to observe situations accurately and to foresee and predict their development is called ‘Situation Awareness' (SA). Different methods to determine SA have been developed. They are, however, not specifically aimed at carrying out steering tasks in traffic. That is why, first of all, a method had to be developed with which the SA of road users, while carrying out their steering tasks in traffic, can be measured. With this in mind, a simulator-experiment was carried out as a pilot study. In this, three measurement methods were tested. During a ‘journey' in a simulator along a route involving a variety of traffic situations, the picture was frozen a number of times at set locations (‘freezing'). Immediately after each frozen picture, subjects from three different groups were asked to either answer a structured questionnaire or describe the situation in their own words; or draw a sketch of the situation. The result of this experiment showed that none of these methods leads individually to a usable reproduction of the traffic situation. However, the hybrid form of the sketch-drawing with additional specific questioning of subjects seems to be a useful course to continue on, especially concerning the manoeuvre features of other road users. The research will be continued in this direction. At the same time we will try to link to a study of scenarios used by drivers when settling their mutual encounters at intersections.
