Basismobiliteit bieden, geen lege bussen laten rijden, congestie bestrijden, leefbaarheid in kleine kernen waarborgen, steden bereikbaar houden, maatwerk leveren, zorgen voor hoogwaardige verbindingen, concurreren op kwaliteit, het openbaar vervoer betaalbaar houden. Herkenbare politieke ambities, waar je als weldenkend mens eigenlijk niet tégen kunt zijn. Echter, in de praktijk zijn er soms forse consequenties verbonden aan het onverkort honoreren van deze politieke wensen. Vanwege de financiële gevolgen of omdat ze onderling strijdig kunnen zijn. Er zijn dilemma’s en er moeten afwegingen en keuzes gemaakt worden — dat is waar Statenleden voor gesteld staan. Als lid van Provinciale Staten bent u geen vakinhoudelijke professional. Als volksvertegenwoordiger hoeft u ook geen deskundige te worden; die rol ligt bij het college van GS en bij de ambtelijke dienst. Bij de beslissingen die aan PS worden voorgelegd, moet u vooral politieke afwegingen kunnen maken, over verschillende beleidsdoelen en de realisatie daarvan en over de inzet van begrotingsgeld. Voor het politieke debat daarover heeft u inzicht nodig in de belangrijke kernpunten en kernkwesties, de samenhang daartussen en de consequenties van bepaalde keuzes. In onze democratie zijn politieke afwegingen per definitie legitiem; het is nu eenmaal de rol en taak van de politiek om, na open debat, keuzes te maken en beslissingen te nemen. Linksom of rechtsom, een verkeerde keuze bestaat er in politiek opzicht niet. Maar een keuze kan voor degene die de keuze maakt soms wel verkeerd uitpakken, als deze niet over de juiste achtergrondinformatie beschikt en geen weet heeft van de mogelijke consequenties van de gemaakte keuze. Deze brochure wil een handzame inleiding zijn waarmee leden van Provinciale Staten meer inzicht en grip krijgen op het politieke debat over openbaar vervoer. Deze brochure wil geen uitgebreid stappenplan zijn en ook geen collegedictaat voor studenten openbaar vervoer. Wel wil ze kort en bondig, klip en klaar, in begrijpelijke taal duidelijk maken wat de kernpunten en de kernkwesties zijn bij ov-beleid. De brochure legt de consequenties van keuzes uit en helpt om afwegingen inzichtelijk te maken. Maatschappelijke doelen Verkeer is geen doel op zich. Mensen verplaatsen zich omdat ze ergens naartoe willen en om daar iets te gaan doen. Die activiteit is het doel van de verplaatsing (recreatieve en toertochten daargelaten). Ook verkeersbeleid, en daarmee beleid voor openbaar vervoer, is geen doel op zich. Het is op dezelfde manier een instrument ten dienste van hogere maatschappelijke doelen: het versterken van de ruimtelijke ordening, het verbeteren van de economie, het beschermen van het milieu, het bevorderen van sociale participatie, onder voorwaarde van een effectieve inzet van publieke financiële middelen. In de navolgende hoofdstukken 1 t/m 5 beschrijven we welke bijdrage het openbaar vervoer kan leveren aan de realisatie van beleidsdoelen op het gebied van bereikbaarheid, sociale participatie, luchtkwaliteit en ruimtelijke ordening, en welke kosten daarmee gemoeid zijn. Klantgericht product Als concessieverlener is het provinciebestuur verantwoordelijk voor het openbaar vervoer. Als volksvertegenwoordigers willen Statenleden erop toezien dat de geboden diensten voor de klant, die ook burger, kiezer en belastingbetaler is, een goed, aantrekkelijk en concurrerend product zijn, waar zij gebruik van maken en tevreden over zijn. Dit klantperspectief levert ook een aantal kwesties op met bijbehorende politieke ambities, dilemma’s en noodzakelijke afwegingen. In de hoofdstukken 6 tot en met 9 behandelen we achtereenvolgens het aanbod van ov-lijnen en hun kosten en baten, de kwaliteit die de klant wenst, de prijs van de ov-rit en de promotie van het openbaar vervoer. In het laatste hoofdstuk kijken we met u vooruit naar de momenten en de wijze waarop openbaar vervoer meestal op de politieke agenda van de Staten verschijnt. Zoals bij de behandeling van verschillende beleidsvisies en -plannen, bij het vaststellen van de uitgangspunten voor een nieuwe concessie en bij het bespreken van knelpunten die zich voordoen in de dagelijkse praktijk. Niet om u te adviseren over wat dan het beste ov-beleid is — het maken van keuzes is immers de taak van u als politicus — maar om u attent te maken op de momenten waarop er ov-keuzes van u gevraagd worden en u zelf ov-kwesties aan de orde kunt stellen. (Author/publisher)
Abstract