Dit rapport doet verslag van een pilotstudie naar kwaliteitszorg in het wegbeheer. Kwaliteitszorg in algemene zin verwijst naar een samenhangend geheel van activiteiten dat wordt uitgevoerd om de kwaliteit van een product of proces te waarborgen. Binnen de verkeersveiligheid van het wegbeheer gaat het dan om het uitsluiten van latente fouten in het verkeerssysteem: een proactieve of preventieve aanpak die éérst kijkt naar de veiligheid van het systeem op zich en dan pas naar onveilige handelingen van weggebruikers. Een voorbeeld van een benadering van kwaliteitszorg is de PDCA-cyclus (PLAN, DO, CHECK, ACT). Deze cyclus staat centraal in dit rapport. Het belangrijkste doel van het onderzoek was vast te stellen op welke manier provinciale wegbeheerders verkeersveiligheid borgen in hun werkprocessen. Een ander doel was te bekijken of provinciale wegbeheerders gebruikmaken van kwaliteitsinstrumenten om de verkeersveiligheid van hun infrastructuur te verbeteren. En ten slotte was het de bedoeling om na te gaan welke opvattingen deze wegbeheerders hebben over een systeem voor kwaliteitszorg, eventueel gebaseerd op de PDCA-cyclus en wat ervoor nodig is om deze cyclus, indien gewenst, binnen hun organisatie te implementeren. Er zijn twee provinciale wegbeheerders betrokken in dit onderzoek: Noord-Holland en Gelderland. De benaderingswijze in het onderzoek verschilde enigszins tussen de twee provincies. In Noord-Holland zijn twee concrete ontwerpcasussen onderzocht en is alle documentatie die daarbij hoort opgevraagd en geanalyseerd. Tevens is een verkeersveiligheidsaudit uitgevoerd om vast te stellen of de werkprocessen gevolgen hebben voor de veiligheid van de uiteindelijk gerealiseerde infrastructuur. In Gelderland is een aantal interviews gehouden. Het onderzoek in Noord-Holland is dus meer gebaseerd op geconstateerde feiten, en dat in Gelderland op uitspraken van geïnterviewde personen. Ondanks het verschil in aanpak liggen de conclusies dicht bij elkaar. Voor beide provincies geldt dat volgens een bepaald gefaseerd model wordt gewerkt bij de uitvoering van infrastructurele projecten. In Noord-Holland is de procesbeschrijving meer uitgewerkt dan in Gelderland. Voor beide provincies geldt dat het niet altijd duidelijk is in hoeverre de procedures ook worden toegepast. Veel zaken die met kwaliteitszorg en met de borging van verkeersveiligheid te maken hebben, blijven impliciet en zijn dus weinig transparant. Zo wordt in beide provincies niet gedocumenteerd wanneer en waarom er wordt afgeweken van richtlijnen of handboeken. Overigens bestaat niet de indruk dat dit leidt tot aantoonbare veiligheidsproblemen. Er zij enkele aanbevelingen te doen over de continuïteit van het kwaliteitsproces. Deze liggen vooral bij op het vlak van de C in de PDCA-cyclus: er zou vaker binnen het proces gecheckt kunnen worden of een gekozen oplossing nog steeds voldoet aan de uitgangspunten die eerder in het proces waren geformuleerd. Hierover zou vervolgens expliciet gerapporteerd moeten worden, om de besluitvorming transparant te maken. Verder worden aanbevelingen gedaan over het aanhaken bij recente ontwikkelingen in een Europese richtlijn voor veiligheidsmanagement van wegen.
Pilot study into a quality assurance system for road safety in road design and management The present report presents a pilot study of quality assurance in road management. Quality assurance in a general sense refers to a coherent structure of activities that are carried out to safeguard the quality of a product or process. In relation with the road safety in road management this involves the elimination of latent errors in the traffic system: a proactive or preventive approach that first considers the system's safety before it looks at unsafe road user behaviour. One approach towards quality assurance is the PDCA cycle (PLAN, DO, CHECK, ACT). This cycle takes a central position in this report. The main purpose of the study was to determine in which manner regional road authorities in the Netherlands incorporate road safety in their work processes. Another aim was to find out whether regional road authorities use quality instruments to improve their infrastructure's road safety. And, finally, a third purpose was to investigate what opinions these road authorities have about a quality assurance system, possibly based on the PDCA cycle, and what is required for the implementation of this cycle in their organization, if so desired. Two regional road authorities were involved in this study: those in the provinces of Noord-Holland and Gelderland. The approach in the study differed somewhat between the provinces. In the province of Noord-Holland two specific design cases were investigated and all available documentation was requested and analysed. In addition, a road safety audit was carried out to determine whether the work processes had a safety effect on the infrastructure that was realized in the end. In the province of Gelderland several interviews were held. Therefore, the study in Noord-Holland is based on facts that were verified, whereas the study in Gelderland is based on statements made by those who were interviewed. Despite the different approaches, the conclusions are similar. Both provinces make use of a certain phased approach of the implementation of infrastructural projects. In Noord-Holland, the process description was more detailed than in Gelderland. For both provinces it is not altogether clear to which extent the procedures are indeed followed. Many issues relating to quality assurance and safeguarding road safety remain implicit and are therefore not very transparent. For example, neither province documents when and why guidelines or manuals are not followed. It must, however, be noted that this leads to demonstrable safety problems. Some recommendations can be made in relation with the continuity of the quality process. These are to be found mainly under C in the PDCA cycle: within the process it could be checked more frequently whether a chosen solution is still in agreement with the starting points that were formulated earlier in the process. For transparent decision making this would need to be reported explicitly. Furthermore, recommendations are made about joining in with recent developments laid down in an EC Directive Safety Management of Roads.
