De Veiligheidsscan komt voort uit het manifest ‘Samen op reis, OpStap naar een beter OV’. Dit manifest is tot stand gekomen op uitnodiging van Rover en Urgenda. In ‘Samen op Reis’ hebben vervoerbedrijven en overheden de handen ineengeslagen om met het openbaar vervoer een grote stap vooruit te maken voor de reiziger. Sociale Veiligheid heeft een prominente plek in het manifest: “Het verbeteren van de sociale veiligheid is voor reizigers en personeel een belangrijke prioriteit. Ook voor de beeldvorming van het openbaar vervoer is sociale veiligheid essentieel. Het gevoel van veiligheid bestaat voor een belangrijk deel niet alleen uit objectieve waarnemingen (incidenten) maar ook uit beleving.” Sociale veiligheid in het openbaar vervoer is natuurlijk een verantwoordelijkheid van concessieverleners en vervoerders gezamenlijk, maar niet alleen van hen. Een goede samenwerking met alle verantwoordelijke instanties (scholen, maatschappelijke organisaties, politie, Openbaar Ministerie, gemeenten enzovoort) is noodzakelijk voor een effectieve aanpak. Een gemeenschappelijke en integrale aanpak van sociale veiligheidsproblemen door de partijen biedt de beste kans op duurzaam succes. Om te komen tot die aanpak is onder andere het delen van data een cruciale factor. Het is essentieel om een samenhangend beeld te hebben van de stand van de veiligheid in en rond het openbaar vervoer en de daarbij behorende voorzieningen. In het manifest is voorgesteld om periodiek voor ieder concessiegebied een Veiligheidsscan te maken op basis waarvan per gebied door alle betrokkenen een juiste maatwerk-aanpak kan worden gekozen. Al sinds het sector brede Aanvalsplan Sociale Veiligheid Openbaar Vervoer uit 2002 is gewerkt aan het structureel verbeteren van de informatiepositie rond dit onderwerp. Dat heeft onder meer geresulteerd in jaarlijkse onderzoeken onder reizigers, tweejaarlijks onderzoek onder personeel (stads- en streekvervoer) én alle ov-bedrijven houden een incidentregistratie bij. Dat levert informatie op die is en wordt toegepast om veiligheid van reiziger en personeel structureel te verbeteren. Dat is ook op veel punten gelukt, reiziger en personeel voelen zich namelijk in 2014 veiliger dan in 2006. Dat laat onverlet dat het op bepaalde tijden en plekken beter kan. Daaraan gekoppeld is er de vraag wat de meest effectieve en efficiënte inzet is om sociale veiligheid op het gewenste niveau te krijgen of te houden. Met de opdracht vanuit Samen op Reis en deze vragen in het achterhoofd is een werkgroep1 onder leiding van het CROW-KpVV en met ondersteuning van MuConsult, aan de slag gegaan met het verder concretiseren van het instrument Veiligheidsscan. In de Veiligheidsscan zou alle data over sociale veiligheid in het openbaar vervoer moeten worden gecombineerd. Daarnaast wordt een combinatie gemaakt met gegevens over de sociale veiligheid in de openbare ruimte. Want het verbeteren van de sociale veiligheid kan de ov-sector niet alleen. Daarvoor is hulp nodig van bijvoorbeeld politie en justitie maar is ook een dialoog met bijvoorbeeld scholen van belang. De scan laat de aard en omvang van de sociale (on)veiligheid in een gebied zien. Decentrale overheden en vervoerders kunnen aan de hand van de Veiligheidsscan het gesprek met elkaar aangaan en met andere betrokkenen in het veiligheidsdomein over te nemen maatregelen. Het uitwisselen van kennis tussen partijen is van groot belang. Ov-organisaties kunnen van elkaar leren en de samenwerking zoeken. In hoofdstuk 2 volgt een toelichting op de hoofdlijnen van de Veiligheidsscan. De landelijke uitkomsten bespreken we in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 komen de uitkomsten per decentrale vervoerautoriteit en daarbinnen per gemeente aan bod. In een apart document is de onderzoeksverantwoording opgenomen waarin stap voor stap wordt toegelicht hoe de Veiligheidsscan is opgebouwd. Daarnaast zal op de site van het CROW een tool beschikbaar komen waarin de scores per gemeente kan worden nagezocht. (Author/publisher)
Abstract