Doelstelling
In dit rapport wordt ten behoeve van preventie een overzicht gegeven van de stand van zaken (2021) van de verkeersongevallenproblematiek in Nederland en de ontwikkeling over de laatste tien jaar (2012-2021). Uitgangspunt vormen de gegevens over behandelingen op Spoedeisende Hulp (SEH) afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen.
Methode
De gegevens over SEH-behandelingen zijn afkomstig uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL In het LIS van VeiligheidNL staan slachtoffers geregistreerd die na een ongeval, geweld of zelfbeschadiging zijn behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een selectie van ziekenhuizen in Nederland. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling. Daar waar mogelijk en zinvol zijn de gegevens over SEH-bezoeken afgezet tegen het aantal inwoners en/of de mate van deelname aan het verkeer (aantal reizigerskilometers).
Resultaten
Ongunstige ontwikkeling
In 2021 vonden 110.000 SEH-bezoeken plaats na een verkeersongeval. In zes op de tien gevallen was sprake van ernstig letsel (61%, 66.600). Het aantal SEH-bezoeken in verband met ernstig letsel door een verkeersongeval is, ondanks de COVID-19-pandemie en daarmee gepaard gaande maatregelen, in de periode 2012-2021, met achttien procent gestegen.
Veel SEH-bezoeken jongeren, jongvolwassenen en ouderen, hoogste risico bij ouderen Jongeren (12-17 jaar) en jongvolwassenen (18-24 jaar) waren in 2021 samen verantwoordelijk voor bijna een kwart van alle SEH-bezoeken na een verkeersongeval. Ouderen vanaf 65 jaar waren verantwoordelijk voor nog eens een kwart. Afgezet tegen de mate van deelname aan het verkeer (aantal reizigerskilometers) liepen ouderen vanaf 80 jaar de grootste kans om slachtoffer te worden van een verkeersongeval met (ernstig) letsel dat moest worden behandeld op een SEH-afdeling.
Meeste verkeersslachtoffers zijn fietsers
SEH-bezoeken in verband met letsel door een fietsongeval vormen al jaren de grootste groep. In 2021 waren twee op de drie slachtoffers die op een SEH-afdeling behandeld werden na een verkeersongeval slachtoffer van een ongeval met de fiets. Op afstand volgden inzittenden van een personenauto (11%) en brommer/-scooterrijders (10%).
Binnen de fietsongevallen ging het in twee op de drie gevallen om een eenzijdig fietsongeval, meestal een val van de fiets. Onder de fietsers die de SEH-afdeling bezochten, was het aandeel oudere fietsers groot (55 jaar en ouder: 44%). In het straatbeeld verschijnen steeds meer elektrische fietsen. Ook in de SEH-cijfers is dat terug te zien. Onder oudere fietsers is vanaf 2016 sprake van een verviervoudiging van het aantal SEH-bezoeken tot zo’n vierduizend in 2021. Onder jonge fietsers is ook en stijging te zien: een lichte stijging vanaf 2016 en gevolgd door een sterke toename in 2021 tot een paar honderd per jaar.
Eenzijdige voetgangersongevallen een veelvoud van voetgangersongevallen in het verkeer
Naast ongevallen met voetgangers in het verkeer (1.500-3.00 SEH-bezoeken in 2021) vinden op straat ook niet-verkeersongevallen met voetgangers plaats, de eenzijdige voetgangersongevallen. In 2021 vonden naar schatting tenminste 15.900 SEH-bezoeken plaats voor letsel opgelopen bij een eenzijdig voetgangersongeval, een veelvoud dus van het aantal voetgangersongevallen in het verkeer.
Jonge automobilisten risicogroep
Binnen de slachtoffers van een ongeval als inzittende van een personenauto vormen jonge automobilisten (bestuurders in de leeftijdsgroep 18-24 jaar) een risicogroep. De groep jonge bestuurders was verantwoordelijk voor een kwart van alle SEH-bezoeken van bestuurders van een auto. De groep jonge automobilisten had een twee tot vier keer grotere kans op een SEH-bezoek dan de groep automobilisten als totaal.
Voorlopige cijfers eerste helft 2022 en prognose 2050
Op basis van voorlopige gegevens kan geconcludeerd worden dat het aantal SEH-bezoeken in verband met ernstig letsel door een verkeersongeval in de eerste helft van 2022 sterk is gestegen ten opzichte van de eerste helft van 2021. Deze stijging lijkt echter in grote lijnen de stijgende trend te volgen die reeds voor de COVID-19-pandemie was ingezet. Op basis van de definitieve cijfers tot en met 2021 en op basis van een gelijkblijvend risico, is de prognose dat in 2050 76.500 verkeersslachtoffers met ernstig letsel op de SEH-afdeling behandeld worden waaronder 37.440 SEH-bezoeken door 55-plussers.