Het mobiliteitsysteem in de Noordvleugel van de Randstad kent een omvangrijke ontwikkelopgave die bovendien nauw samen blijkt te hangen met economische ontwikkeling, verstedelijking en groen-blauwe opgaven. Deze opgave vereist dan ook een verdergaande samenwerking tussen publieke, private en maatschappelijke actoren die allen belangen hebben in het gebied en gedachten of wensen over de ontwikkeling van het mobiliteitsysteem. Vervoer is daarmee een vraagstuk van coproductie tussen een veelheid aan actoren geworden en de ontwikkeling van mobiliteit is te duiden als een complex samengesteld systeem. Deze systemen laten zich kennen door kluwen aan interacties, een enorm potentieel aan (verbroken) verbindingen, grilligheid in ontwikkeling en initiatieven die elkaar uit lijken te doven, dan wel plotseling te versterken. In het paper introduceren we aan de hand van de concepten zelforganisatie en co-evolutie een complexiteitstheoretisch perspectief op ontwikkeling van complex samengestelde systemen en geven hiermee nieuwe inzichten op samenwerking en coproductie tussen een veelheid aan actoren. Zelforganisatie richt daarin de aandacht op autonome vermogen van sociale actoren om tot actie over te gaan en veranderingen in deze acties aan te brengen. Co-evolutie gaat over hoe de uit zelforganisatie voortkomende handelingen elkaar beïnvloeden en enerzijds tot systeemdoorbraken en anderzijds tot een impasse in het systeem kunnen leiden. In een complexiteitstheoretisch perspectief vereist het vraagstuk van coproductie in ontwikkeling van het mobiliteitsysteem een groter verbindend vermogen tussen de veelheid aan actoren. Het vormt daarmee een verklaring voor dat er wordt gezocht naar werkbare combinaties van project- en procesmanagement, die we kunnen duiden als programma- of verbindingsmanagement. Het gaat erom voorbij losse projecten te kijken en verbindingen te realiseren tot een samenhangend programma. We stellen vast dat voor ontwikkeling van het samengestelde systeem zowel directe interactie als gedeelde issues op de agenda van actoren noodzakelijk zijn. Vanuit dit idee bezien we in dit paper de programma-aanpak in de Noordvleugel In het programma heeft men tot doel tot samenhangende besluitvorming te komen over ruimtelijke opgaven in het gebied en focust men vooral op interbestuurlijke samenwerking. In de casus analyseren we het verbindend vermogen van de programma-aanpak in relatie tot de ontwikkelingsopgave van het mobiliteitsysteem in de Noordvleugel. We gaan daarbij in op actuele (maar ook langlopende) discussies over de Zuiderzeelijn en de verbinding tussen A6 en A9. (Author/publisher)
Abstract