‘Als je leven je lief is!’ is een gedachte–experiment. Hoe doorbreken wij in ons welvarende Nederland het toenemende ongemak rond het thema ‘veiligheid’? Het is een thema dat niet voor niets bovenaan de lijst van maatschappelijke prioriteiten staat. Onveiligheid knaagt aan de fundamenten van een samenleving. Beleid wordt te vaak bepaald door incidenten — rampen, aanslagen — en gaat te weinig uit van lange–termijn–doelstellingen. Als mensen zich, al dan niet terecht, onveilig voelen, groeien ook de spanningen. In toe– nemende mate komen burgers tegenover ‘hun’ instituties en tegenover elkaar te staan. Wat zijn de wederzijdse verwachtingen, de rechten en de plichten? Waar liggen de prioriteiten ten aanzien van potentiële risicogroepen van zowel daders als slachtoffers? Hoe kunnen wij de wortels van onveiligheid aanpakken? Uitgenodigd door het bestuur van de Max Geldens Stichting hebben wij nagedacht over mogelijke antwoorden op deze vragen. Duurzame veiligheid, zo zullen wij betogen, is gebaseerd op drie pijlers: sociale openheid, fysieke eigenheid en economisch perspectief. De invulling daarvan vereist de bereidheid om wat van onze individuele vrijheid in te leveren, zodat wij in verbondenheid onze gezamenlijke problemen beter de baas kunnen. Wij noemen dat ‘maatschap’ en het vormt de basis van onze aanbevelingen. In een samenleving van verantwoordelijke burgers gaan onze gedachten uit naar drie verdedigingslinies tegen onveiligheid. De buurmaatschap, waarin wij in directe wisselwerking met ‘buren’ — in onze wijk, naast ons op de weg, op ons werk — de gezamenlijke risico’s beperken. De kleurrijke maatschap, die ons — samen met miljoenen anderen op grotere afstand — inspireert om te streven naar een veiligere wereld door het maken van onze eigen keuzes. En tenslotte de blauwe maatschap, waarin alle veiligheidsaanbieders ons rugdekking bieden, en die zorgdraagt voor al die taken die wijzelf niet kunnen of willen vervullen. Het is een enorme uitdaging waarvoor wij ons als samenleving geplaatst zien. Waar moeten we beginnen als we het vraagstuk van de onveiligheid en de daarmee samenhangende spanningen daadwerkelijk willen aanpakken? Wij doen een handreiking aan de voorlieden uit onze samenleving. Politici en topfunctionarissen bij de overheid zijn als eersten aan zet om bestaande achterstanden in te lopen op weg naar een sterke blauwe maatschap en om de condities te scheppen voor de andere twee maatschappen. Daarna is echter het woord snel aan de voorlieden van het bedrijfsleven, het maatschappelijk middenveld en uiteindelijk aan onszelf als burgers. Ons betoog beoogt geen volledigheid en pretendeert niet alle vragen rond dit brede en complexe thema ten volle te beantwoorden. Wij hopen wel dat onze gedachten bijdragen tot een discussie over een betere samenleving, waarin duurzame veiligheid centraal staat. (Author/publisher)
Samenvatting