Handhaving is in veel gevallen gericht op de beïnvloeding van gedrag van burgers, bedrijven of instellingen, opdat zij wet- en regelgeving naleven. Deze beïnvloeding zal succesvoller zijn naarmate deze is gestoeld op kennis over dit gedrag en de oorzaken ervan. Bij verschillende handhavingsorganisaties leeft daarom de behoefte aan kennis over factoren die van invloed zijn op de naleving van regelgeving, en met name over de relatie tussen handhaving en naleving. Daarom is in 2005 het project Handhaving en Gedrag van start gegaan. Dit is een samenwerkingsverband tussen nieuwe naam, de Belastingdienst, de Inspectie Verkeer en Waterstaat, de Voedsel en Warenautoriteit, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de VROMinspectie. Nieuwe naam is de projectleider van Handhaving en Gedrag. Het project is gericht op het vergaren van empirische wetenschappelijke kennis met een gedragswetenschappelijk karakter. Het doel is tweeledig: ten eerste het toegankelijk maken van bestaande wetenschappelijke kennis over regelnaleving voor beleidsontwikkeling voor de langere termijn en ten tweede het veiligstellen van de ontwikkeling van nieuwe kennis. Het studieobject is de naleving van regelgeving en de relatie tussen handhaving en naleving. De onderzoeken richten zich op naleving door burgers, bedrijven en instellingen. Onder regelnaleving (compliance) wordt verstaan het zich feitelijk gedragen volgens bepaalde regels. Naleving is een neutraal begrip: elke afwijking van de regels wordt als niet-naleving gezien, of deze afwijking nu opzettelijk of onopzettelijk plaatsvindt, en of het naleven nu vrijwillig is, of wordt afgedwongen door de dreiging van straf. Centraal in dit project staat de vraag hoe het nalevingsgedrag van burgers, bedrijven en instellingen wordt beïnvloed door hun motieven en kenmerken, door de wijze van handhaving of andere omgevingsfactoren. Vanuit deze kennis wil het project conclusies trekken over gedragsbeïnvloeding en het bewerkstelligen van naleving. Regelgeving en handhaving vormen slechts één van de vele factoren die van invloed zijn op het gedrag van burgers en bedrijven. Om hun effecten goed te kunnen begrijpen, dient de positie van deze factoren binnen het geheel aan invloeden van het naleefgedrag van individuen en bedrijven in kaart te worden gebracht. Gezien het ontwerpgerichte karakter van het programma, is er hierbij wel bijzondere aandacht voor die factoren die met behulp van rechtshandhaving kunnen worden gemanipuleerd. Deze verzameling samenvattingen geeft slechts de grote lijnen van de onderzoeken weer. De gehele onderzoeken zijn gepubliceerd in aparte uitgaven, verkrijgbaar via Boom juridische uitgeverij (www.boomuitgeversdenhaag.nl). De empirische basis in de vorm van concrete onderzoeksresultaten, en dus ook de verantwoording, onderbouwing en illustraties, zijn te vinden in deze volledige versies. Dit geldt tevens voor de gebruikte literatuur. Voor meer informatie, zie http://www.hetccv.nl/nalevingsexpertise. (Author/publisher)
Samenvatting