In het kader van de innovatie van de benadering om het veilige gedrag van verkeersdeelnemers te verbeteren heeft het bureau Tabula Rasa in opdracht van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer positieve aanpakken geïnventariseerd die op het terrein van het stimuleren van verkeersveilig gedrag kunnen worden ingezet. In plaats van de repressieve benadering van het verkeersgedrag, die vaak prominent in beeld verschijnt (waarschuwen voor ongevallen of voor controles, handhaving, straf) wordt gekeken naar wat de positieve invalshoek kan opleveren. Er zijn aanwijzingen dat het aanspreken van mensen op de goede of prettige aspecten van veilig gedrag een blijvender en krachtiger resultaat geeft dan alleen appelleren aan gevoelens van vrees voor mogelijke controles door de politie of geanticipeerde spijt (“als je je niet veilig gedraagt zal je dat nog berouwen”). Verder komen de grenzen van een repressieve aanpak in zicht. Het gaat dan niet alleen om de vraag of meer inzet van middelen haalbaar is, maar ook om de vraag of extra inspanning zoveel extra verbetering van het gedrag oplevert. Mogelijk levert een andere benadering wel die winst. Bovendien wekt een repressieve benadering de indruk dat het alsmaar fout gaat met het gedrag van weggebruikers, terwijl de meeste weggebruikers de intentie hebben om zo veilig mogelijk onderweg te zijn, en zich op een prettige wijze te verplaatsen. Het gevaar van alleen maar een negatieve aanpak en berichtgeving van incidenten is dat weggebruikers een vertekend beeld krijgen van de werkelijkheid. De indruk ontstaat dat het maar een chaos op de weg is. Daardoor kunnen vooral de groepen die gemakkelijk te verleiden zijn tot normoverschrijding de neiging krijgen om hun eigen gang te gaan. Een meer positieve benadering kan een dergelijke onverschillige houding ten aanzien van verkeersveilig gedrag tegengaan. Dit heeft niet alleen betekenis voor het gedrag in het verkeer, maar voor een breed scala aan gedrag in sociale situaties, waar gedrag in het verkeer deel van uitmaakt. In de normen- en waardendiscussie die op dit moment actueel is, is de aanpak van normoverschirjdend gedrag een belangrijk thema. Perspectiefrijke aanpakken op dit gebied zijn breed inzetbaar en zijn daarom voor de beleidsontwikkeling op verschillende maatschappelijke terreinen relevant. De dominantie van de repressieve benadering om verkeersonveilig gedrag te verminderen is verklaarbaar. Verklaringen zijn onder meer: - verkeersveiligheid is van oudsher het domein van de politie, die primair een handhavende taak heeft; - het door Walbeehm in 1957 al genoemde “autoritaire principe” in de verkeerswetgeving. Die vordert dat de weggebruiker zich aanpast aan de regels en normen; - de angst voor ongevallen die veel leed en schade kunnen veroorzaken leidt al gauw tot het opleggen van eisen en beperkingen aan de betrokken partijen; - het idee dat verkeersgedrag vooral beheersgedrag is (je moet je impulsen onder controle houden), accentueert de onderdrukking van ongewenst gedrag. Tabula Rasa heeft geïnventariseerd welke positieve aanpakken denkbaar zijn door een uitgebreide literatuurstudie te verrichten en door deskundigen en weggebruikers te interviewen. Het resultaat is beschreven in het eindrapport: “Positieve wegen tot gedragsbeïnvloeding. Motieven en interventies voor veilig verkeersgedrag”. In het eindrapport wordt een analyse gegeven van motieven die bij weggebruikers een rol spelen, en van mogelijk kansrijke strategieën. Bij elke strategie wordt nagegaan waar deze in het algemeen in verkeer kan worden toegepast. (Author/publisher)
Samenvatting