Naar nul verkeersslachtoffers in 2050. Dat is het ambitieuze doel van de overheden en maatschappelijke partners op het gebied van verkeersveiligheid in Nederland. Vanuit die ambitie heeft Nederland enkele jaren geleden een nieuwe verkeerveiligheidskoers ingezet. Een sterke focus ligt op een meer ‘risicogestuurde’ aanpak van verkeersveiligheid: we kijken niet meer alleen naar ongevallencijfers (reactief), maar we willen ongevallen juist voorkómen door potentiële risico’s in het verkeerssysteem preventief te verminderen (proactief).
Risicoanalyse en uitvoeringsagenda
Maar waar moet je als gemeente, provincie of regio dan naar kijken? Moet de infrastructuur veiliger? Moeten we vooral kijken naar snelheid? Of zijn er in een regio bijvoorbeeld relatief veel kwetsbare verkeersdeelnemers? Om dat soort risicofactoren in kaart te brengen, is afgesproken dat elke gemeente, provincie en regio een risicoanalyse maakt van het eigen verkeerssysteem. Op basis van de risicoanalyse worden vervolgens een uitvoeringsagenda en uitvoeringsprogramma opgesteld om de belangrijkste risico’s aan te pakken. Als leidraad hiervoor heeft het Kennisnetwerk SPV een Stappenplan: van risicoanalyse tot uitvoeringsprogramma opgesteld.
Jaarlijkse monitor van de voortgang
Deze en andere afspraken zijn vastgelegd in Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 (SPV 2030) en in het bijbehorende Startakkoord. Om de voortgang hiervan te meten, brengt het Kennisnetwerk SPV elk jaar een monitor uit.
Voorgaande jaren zijn voornamelijk gemeenten benaderd maar dit jaar doen provincies en regio’s ook mee en daarom is gekozen voor onderstaande onderzoeksvragen:
- In hoeverre hebben gemeenten, provincies en regio’s een risicoanalyse, uitvoeringsagenda en uitvoeringsprogramma opgesteld?
- Wat hebben gemeenten, provincies en regio’s nodig bij het opstellen van deze plannen?
- Waar lopen gemeenten, provincies, en regio’s tegen aan op het gebied van verkeersveiligheid?
- Welke onderdelen uit het stappenplan van het Kennisnetwerk SPV komen terug in de ingestuurde risicoanalyses en uitvoeringsprogramma’s?
Voor de eerste drie onderzoeksvragen is aan alle 342 Nederlandse gemeenten, 12 provincies en 2 regio’s gevraagd om een internetenquête in te vullen. De vierde vraag is beantwoord met een quickscan.
Internetenquête
Risicoanalyses
Gemeenten
In totaal hebben 218 gemeenten (64%) de internetenquête volledig ingevuld. De resultaten laten zien dat 81% van de respondenten een risicoanalyse heeft afgerond of in 2023 verwacht af te ronden, tegen 71% in 2022, 70% in 2021 en 55% in 2020.
Van de respondenten is 6% niet van plan een risicoanalyse uit te voeren, vooral omdat deze regionaal/provinciaal wordt opgesteld, vanwege beperkte capaciteit of omdat gekozen is voor een andere vorm, bijvoorbeeld een gemeentelijk
verkeer- en vervoerplan (GVVP).
Provincies en regio’s
De twaalf provincies en twee regio’s hebben allemaal een risicoanalyse opgesteld.
Uitvoeringsagenda’s
Gemeenten
63% van de respondenten geeft aan in 2023 een uitvoeringsagenda te hebben afgerond of nog te zullen afronden.
Van de respondenten is 10% niet van plan een uitvoeringsagenda op te stellen, vooral omdat er voor een andere vorm is gekozen (zoals een GVVP) of omdat er beperkte middelen en capaciteit beschikbaar zijn.
Provincies en regio's
Alle provincies en regio’s hebben al een uitvoeringsagenda opgesteld.
Uitvoeringsprogramma’s
Gemeenten
51% van de respondenten geeft aan in 2023 een uitvoeringsprogramma te hebben afgerond of nog te zullen afronden. Aangezien dit jaar voor het eerst onderscheid is gemaakt tussen uitvoeringsagenda’s en ‑programma’s, zijn de resultaten daarvan samengenomen om te kunnen vergelijken met voorgaande jaren. Van de gemeenten die de enquête hebben ingevuld, heeft 68% een uitvoeringsagenda of -programma afgerond of het voornemen om deze nog af te ronden in 2023, tegen 57% in 2022, 46% in 2021 en 18% in 2020.
Van de respondenten is 13% niet van plan een uitvoeringsprogramma op te stellen, om dezelfde redenen als genoemd voor uitvoeringsagenda’s.
Provincies en regio’s
Alle provincies en regio’s hebben al een uitvoeringsprogramma of verwachten dit eind 2023 afgerond te hebben.
Problemen en ondersteuning
Zowel gemeenten als provincies en regio’s lopen aan tegen hetzelfde type problemen. Dit zijn voornamelijk beperkte capaciteit, financiële middelen, tijd, kennis en handhavingsinzet van de politie. Wat de ondersteuning betreft, geven de meeste respondenten aan dat ze behoefte hebben aan gemakkelijk toegankelijke data. Ook zouden gemeenten geholpen zijn met voorbeelden van hoe een ‘goede’ risicoanalyse en uitvoeringsagenda/-programma eruitzien. Tot slot hebben zowel gemeenten als provincies en regio’s behoefte aan bijeenkomsten of werksessies over het SPV en aan stimulering van de regionale samenwerking.
Quickscan
Risicoanalyse
Gemeenten
Voor de quickscan zijn in totaal 54 gemeentelijke risicoanalyses bekeken. De meeste analyses bevatten een inventarisatie van wegen (51), informatie over snelheid (51), rijden onder invloed (52), ongevallencijfers (52), en een prioritering van de risico’s (48).
Provincies en regio’s
Van de 12 bekeken regionale risicoanalyses bevat driekwart (9) een inventarisatie van wegen. Ook snelheid wordt in driekwart (9) van de risicoanalyses meegenomen. Informatie over rijden onder invloed, ongevallencijfers en een prioritering van problemen zijn elk te vinden in twee derde (8) van de analyses.
Uitvoeringsagenda/-programma
Gemeenten
In totaal zijn 31 gemeentelijke uitvoeringsprogramma’s bekeken. In 10 hiervan zijn algemene verkeersveiligheidsdoelstellingen opgenomen; 26 bevatten (ook) specifieke voorgenomen maatregelen. Ongeveer de helft (15) van de uitvoeringsprogramma’s benoemt niet welke partijen voor de uitvoering verantwoordelijk zijn; twee derde bevat wel informatie over het beschikbare budget (21) en de looptijd (19). Ruim een derde (11) van de programma’s bevat voornemens om de ontwikkelingen te monitoren en/of maatregelen te evalueren.
Provincies en regio’s
Van de 10 bekeken uitvoeringsprogramma’s van provincies en regio’s zijn er 4 waarin algemene verkeersveiligheidsdoelstellingen zijn opgenomen. Bijna alle programma’s (9) bevatten (mogelijke) maatregelen. Meer dan de helft (6) benoemt geen verantwoordelijke partijen en 7 uitvoeringsprogramma’s noemen geen budget. Er is wel een looptijd opgenomen in 6 van de programma’s. Geen enkel uitvoeringsplan bevat voornemens voor evaluatie of monitoring van de maatregelen/ontwikkelingen.
