Het doel van dit rapport is het vinden van mogelijke bijdragen voor de inrichting van het beleid teneinde een reductie van het aantal verkeersslachtoffers te bewerkstelligen. In deze zoektocht wordt een beeld geschetst van het huidige en het optimale handhavingbeleid op het vlak van de verkeersveiligheid, zowel in Vlaanderen als van het beleid in een aantal landen, welke goed presteren op dit gebied. De analyse van het handhavingsbeleid in Vlaanderen gebeurt in het licht van juridische maatregelen die deze best presterende landen hebben doorgevoerd, en waarvan de efficiëntie vaststaat. Op basis van een literatuurstudie is daarom een inventaris opgesteld van de maatregelen die een daadwerkelijke bijdrage geleverd hebben aan de realisatie van het verkeersveiligheidsbeleid van deze landen. De screening van de maatregelen vond voornamelijk plaats voor Groot-Brittannië, Nederland en Zweden. Voor zover mogelijk wordt verder gebruik gemaakt van resultaten van Denemarken en Finland. Uit cijfergegevens blijkt dat deze landen het veiligst zijn. Na de inventarisatie van de meest relevante en effectieve maatregelen, komt de vraag aan bod hoe deze in het Vlaamse beleid zouden kunnen passen. Het uitgangspunt daarbij is om de geselecteerde maatregelen een zo hoog mogelijk maatschappelijk en veiligheidsrendement te geven binnen een algemeen uitgewerkt beleidskader waarin een optimale werking van de genomen maatregels tegen een zo laag mogelijke kost mogelijk is. De overheid beschikt immers niet over onbeperkte middelen. Daarom is ze gedwongen keuzes te maken binnen de door haar vooropgestelde doelen. Dit eerste deel van het onderzoek is een aanzet tot het selecteren van de meest effectieve maatregelen, die de doelstellingen van het Vlaamse verkeersveiligheidsbeleid mee helpen realiseren. De aanbevelingen worden gedaan op basis van bevindingen in de bovenbeschreven landen binnen de nationale verkeerscontext. De regering heeft zich tot doel gesteld met de beschikbare middelen een gedragsverandering van de weggebruikers te induceren teneinde de effectiviteit van de genomen maatregelen te verhogen. Het streefdoel is de verhoging van het door de verkeersdeelnemers aangewende zorgniveau tot het maatschappelijk optimale niveau. Als gevolg hiervan moet ze zoeken naar de relevante factoren die meespelen om dit resultaat aan een zo laag mogelijke kost te verkrijgen. Om een manier van de beïnvloeding van het gedrag door de overheid te analyseren, onderzoekt het volgende deel de relevantie van het betrekken van de attitude tegenover verkeerswetgeving in de werking van de gedragsverandering. De bepaling van de houding tegenover de wetgever kan een gedeelte van de discrepantie tussen de resultaten van de verschillende landen verklaren en milderen door het nemen van adequate maatregelen hieromtrent. Het rapport focust zich op handhaving. Hoewel ook andere factoren zoals infrastructuur en educatie een niet te onderschatten rol spelen in het verkeersveiligheidbeleid, worden deze factoren niet in de studie in beschouwing genomen. Uit de analyse komt naar voren dat de handhaving een doorslaggevende rol speelt bij de sturing van het gedrag van de weggebruiker. De mate waarin de overheid een handhavingbeleid ontwikkelt, hangt af van de beschikbare middelen en de aangehangen visie van de overheid. Deze laatste bepaalt namelijk de bereidheid van de overheid om de middelen te investeren in de handhavingmaatregelen. Immers, bij een efficiënt beleid zoekt men op basis van een economische analyse van het handhavingbeleid naar de optimale verhouding tussen baten en kosten. Bij een effectief beleid worden ook andere factoren verdisconteerd, die niet in geld waardeerbaar zijn. Door middel van het schetsen van een overzicht van beide strategieën zoekt men een antwoord op de vraag hoever de overheid kan gaan om een optimale verhouding te verkrijgen tussen een aanvaardbaar niveau van verkeersdoden en de stijgende kosten ter verdere voorkoming van verkeersdoden. Bij de bepaling van het optimale niveau van handhavingmiddelen dat in de gegeven Vlaamse situatie van toepassing is, vindt er een terugkoppeling plaats naar de empirische bevindingen met betrekking tot de verkeershandhaving. De praktische uitwerking van de theoretische strategie wordt onder de loep genomen. Op basis van de conclusies komt men tot de volgende vaststellingen voor het Vlaamse beleid die hier kort aangehaald worden. De maatregelen waar de overheid gebruik van maakt zijn conform de internationaal gehanteerde maatregelen en zijn op zich effectief. Ook binnen de Vlaamse setting zouden deze maatregelen resultaten moeten opleveren. Het feit dat er een discrepantie waar te nemen valt, houdt verband met het gedrag van de weggebruikers. Een eerste bemerking dienaangaande is dat de Vlaamse en Belgische bevolking een negatieve attitude heeft tegen de uitgevaardigde verkeerswetgeving en maatregelen. De neutralisatie van deze negatieve werking op het gedrag vraagt om een verhoging van het handhavingniveau. Deze stijging komt bovenop de noodzakelijke hoeveelheid handhaving om de wetgeving na te leven. Het punt waar het handhaving niveau moet gelegd worden, hangt af van de doelen die de regering zich vooropstelt, die afgeleid worden uit het aangehangen beleid van de overheid. De Vlaamse overheid streeft een effectief beleid na, hetgeen de consequentie met zich meebrengt dat meer handhavingmiddelen vrij gemaakt moeten worden dan tot nog toe het geval is. Als algemene conclusie komt naar voren dat de genomen maatregelen reeds voldoende zijn om een gevoelige reductie van het aantal verkeersdoden te verkrijgen. Echter wat het handhavingniveau betreft, moeten er nog bijkomende inspanningen geleverd worden om de maatregelen af te dwingen. Hiervoor denkt men vooral aan het opvoeren van het aantal controles, een vereenvoudiging van de procedures en het wegwerken van gerechtelijke achterstanden. De verdere optimalisering van het aansprakelijkheidsysteem is ook een optie ter preventie van het vallen van slachtoffers op de Vlaamse wegen. (Author/publisher) The report is available at: http://www.steunpuntverkeersveiligheid.be/modules/publications/store/31…
Samenvatting