Het vijfde Werkplan uit het Eerste Meerjarenplan Verkeersveiligheid 2011-2015 is de laatste uit deze reeks, maar niet de laatste uit de Friese Strategie Verkeersveiligheid 2010-2025. Het College van Gedeputeerde Staten heeft in september 2014 besloten om goedkeuring (en budget) te hechten aan het Tweede Meerjarenplan Verkeersveiligheid 2016-2020. Een volgende reeks van vijf werkplannen vormt dus de uitdaging voor de toekomst. Dagelijks worden we vele malen onbewust beïnvloed. Dit klinkt wellicht wat griezelig voor degenen die graag zelf de controle houden, maar het is niet anders. Onbewust reageren op prikkels uit de omgeving is een noodzakelijk overlevingsmechanisme. Uit onderzoek blijkt dat we dagelijks met meer dan 2.150 reclameboodschappen worden geconfronteerd, waarvan we er gemiddeld maar een stuk of vier bewust onthouden tot het einde van de dag. Betekent dit dat er ongeveer 2.146 reclameboodschappen feitelijk weggegooid geld zijn? Zeker niet! Volgens reclamewetenschapper Robert Heath is de meest effectieve reclame juist de reclame waaraan we weinig aandacht hebben geschonken. Die laat onbewust zijn sporen na in ons brein en dus kunnen we er ons ook niet tegen wapenen. In het verkeer vervult onbewust en automatisch gedrag ook een belangrijke rol. We kunnen de complexe handelingen verrichten die verkeersdeelname van ons vraagt, dankzij het feit dat een groot deel daarvan automatisch en buiten ons directe bewustzijn plaatsvindt. Ook pikken we allerlei signalen op uit de omgeving zonder dat we er ons bewust van zijn. Deze signalen beïnvloeden ons gedrag. Het zou mooi zijn als we als hoeders van de verkeersveiligheid daar meer grip op zouden krijgen en — in ieders belang — verkeersgedrag in een gunstige richting kunnen beïnvloeden. Gedrag effectief beïnvloeden, betekent dus - naast het aanspreken van mensen en straffen en beloningen uitdelen - ook kennis hebben van en inspelen op onbewuste processen. In deze studie verdiepen wij ons in de onbewuste sturing van gedrag. Twee jaar geleden heeft XTNT zich ook al verdiept in onbewuste sturing van gedrag. In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft XTNT toen een overzicht gemaakt van best practices van onbewuste invloeden op gedrag. Het doel hiervan was om (decentrale) overheden en maatschappelijke organisaties te inspireren en handvatten te bieden om onveilig gedrag in de lokale omgeving aan te pakken en daarmee het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen. Het resultaat van deze studie was het rapport ‘Onbewuste invloeden op gedrag’. In het rapport ‘Onbewuste invloeden op gedrag’ beschreven we toepassingen van onbewuste beïnvloeding binnen het werkgebied verkeer en vervoer. We weten echter dat het bewust inzetten van onbewuste beïnvloedingstrategieën vooral het domein is van andere branches. Met name de reclamewereld blinkt er in uit. Wellicht valt er heel wat te leren uit andere gebieden om vervolgens ons voordeel mee te doen binnen mobiliteit. Deze veronderstelling vormde de aanleiding van de studie waar dit rapport verslag van doet. Het huidige project is grofweg op te delen in 2 onderdelen: 1. Verzamelen van voorbeelden van onbewuste beïnvloeding buiten het werkgebied verkeer en vervoer. 2. Uitwerking van beïnvloedingsstrategieën voor 3 probleemcases. In hoofdstuk 2 komt het eerste onderdeel aan bod. In dit hoofdstuk worden voorbeelden van beïnvloedingsmechanismen beschreven waarmee het gedrag onbewust kan worden beïnvloed. Ook worden toepassingen uit de praktijk genoemd. Hoofdstuk 3 beschrijft een aantal probleemcases in Fryslân. Hierbij worden onder ander de locatie, het probleem en mogelijke beïnvloedingsstrategieën besproken. (Author/publisher)
Samenvatting