Binnen het Ministerie van V&W is het projectteam Anders Betalen voor Mobiliteit (ABvM) opgericht. Dit projectteam is verantwoordelijk voor de uitvoering van de gemaakte afspraken inzake de kilometerprijs. Ter ondersteuning van de beleidskeuzes vindt onderzoek plaats. De subwerkgroep Organisatie Kilometerprijs heeft de afgelopen maanden de problematiek bestudeerd rondom de uitwerking van verschillende mogelijkheden op het gebied van de organisatorische inrichting van de kilometerprijs. Door de werkgroep is een aanzet gemaakt om van extreme organisatiemodellen te komen tot een aanzet van meer reële modellen. De werkgroep Organisatie Kilometerprijs heeft het adviesbureau Berenschot gevraagd om ondersteuning van de verdere structurering en uitwerking van de modellen. Dit rapport is het resultaat van deze ondersteuning. De hoofdvragen die in dit rapport centraal staan zijn: 1. Welke organisatiemodellen (in termen van de verdeling van taken en bevoegdheden, de sturing en de verantwoording) zijn denkbaar bij de uitvoering van de kilometerprijs? 2. Hoe kunnen deze worden vergeleken? Daarnaast zijn een twaalftal subonderzoeksvragen geformuleerd, welke bijdragen aan de beantwoording van de hoofdvraag. Bijvoorbeeld: Welke vormen van betrokkenheid van relevante partijen zijn denkbaar bij de vaststelling van de tarieven? of Wat zijn de gevolgen van de Europese Interoperabiliteitswetgeving voor de organisatie van de kilometerheffing? In acht stappen hebben wij de beantwoording van de hoofdvraag mogelijk gemaakt. Het onderzoek is gestart met 1) het beschrijven van de huidige wijze van betalen voor het gebruik van motorvoertuigen (MRB, BPM). Dit heeft bijgedragen aan de mogelijkheid om 2) een toekomstig organisatiemodel, gebaseerd op het gebruik van motorvoertuigen (kilometerprijs), te beschrijven. Ook kan hierdoor het verschil tussen de huidige situatie en de effort die nodig is om een organisatie voor de kilometerprijs in te voeren worden beoordeeld. Voorafgaand aan de beschrijving van het primair proces van de kilometerprijs, zijn uit verschillende brondocumenten, waaronder uiteraard het rapport van de Commissie Nouwen, 3) uitgangspunten achterhaald. Deze uitgangspunten, zoals het uitgaan van een centrale inningsorganisatie, hebben de beschrijving van het primaire proces en de hieruit volgende organisatiemogelijkheden beïnvloed. In de eerste fase van dit onderzoek zijn ook de relevante 4) actoren beschreven. Op basis van de huidige focus en natuurlijke rol van de actoren is bepaald welke mogelijke positie zij in een toekomstig model met kilometerprijs kunnen vervullen. Voordat in het meer analytische deel van dit rapport een beschrijving is gegeven van theoretische organisatiemodellen, is 5) een vergelijkingskader opgesteld. Met behulp van de indicatoren uit dit vergelijkingskader kunnen modellen onderling worden vergeleken. Door vervolgens ook weging aan de indicatoren te geven kan het vergelijkingskader uitgroeien tot een beoordelingskader. Het 6) beschrijven van de theoretische organisatiemodellen is vormgegeven door combinaties te maken van de verschillende taken in het primaire proces en de actoren. 7) Op basis van onder andere de uitgangspunten is een focus aangebracht in het aantal reële organisatiemodellen. Allereerst zijn de hoofdelementen (zoals tariefstelling of inning) afzonderlijk beschreven vanuit de verschillende perspectieven (publiek — privaat, centraal — decentraal), vervolgens zijn deze gecombineerd tot de vijf modellen. Deze organisatiemodellen op hoofdlijnen zijn nader uitgewerkt met behulp van de keuzes die in de beschrijving van het primaire proces zijn aangegeven en door het maken van een combinatie met mogelijke actoren. 8) Binnen het onderzoek is ook het vergelijkingskader indicatief ingevuld om zo illustratief te kunnen beoordelen of de modellen afdoende discrimineren ten opzichte van elkaar. Bij het uitwerken van de verschillende stappen hebben wij gebruikgemaakt van een grote hoeveelheid informatie die reeds beschikbaar was over de uitvoering van de kilometerprijs in het algemeen en over mogelijke organisatiemodellen in het bijzonder. Met name de discussienotitie van de werkgroep Organisatie Kilometerprijs ‘van extreme naar reële modellen’ en het advies van de Commissie Nouwen over anders betalen voor mobiliteit, hebben als belangrijke bronnen gediend. Bovendien is bij de uitwerking van de vijf stappen nauw samengewerkt met de werkgroep Organisatie Kilometerprijs, onder meer door presentatie en evaluatie van tussentijdse resultaten. Ook is getracht inzichten uit andere werkgroepen/werkstromen te gebruiken onder andere: Vormgeving kilometerprijs, Overgang MRB en BPM, voorbereiding implementatiestrategie en de werkstromen: Marktbenadering en techniek, Anders Organiseren Wegbeheer, Versnellingsprijs en tol. Bovendien is getracht binnenlandse (onder andere Westerscheldetunnel) en buitenlandse voorbeelden (onder andere Toll Collect, Duitsland) te gebruiken, om nadere invulling te geven aan de keuzemogelijkheden binnen de modellen. De buitenlandse voorbeelden zijn vooral illustratief. (Author/publisher)
Samenvatting