In 1996 is op initiatief van de gemeente Emmen, in samenwerking met Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) en een aantal rijscholen in Zuidoost-Drenthe het preventieprogramma “Alcoholvrij op weg” (AVOW) ontwikkeld. De coördinatie van Alcoholvrij op weg ligt in handen van VNN, maar is een samenwerking met de regiopolities Fryslân en Drenthe, rijscholen in Friesland en Drenthe, het Openbaar Ministerie en Veilig Verkeer Nederland. Het programma wordt mogelijk gemaakt door structurele subsidies van het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe (VVBD) en het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Fryslân (ROF). Het doel van de het programma was en is jonge automobilisten bewust te maken van de effecten van alcoholgebruik op hun eigen rijvaardigheid en te voorkomen dat zij onder invloed van alcohol aan het verkeer deelnemen. Niet alleen omdat zij vaker betrokken zijn bij een alcohol gerelateerd verkeersongeval, maar ook omdat zij aan het begin van hun “rijcarrière” staan en het in dit stadium van hun leven voor hen relevant is te beseffen welke invloed alcohol heeft op hun rijvaardigheid. In afstemming met het VVBD en het ROF, zijn VNN en de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen/Verkeerspsychologie van de RuG een onderzoek gestart naar de effectiviteit van Alcoholvrij op weg. Eerder onderzoek naar de effecten van het AVOW programma heeft aangetoond dat het percentage jongeren dat betrapt was door de politie op het rijden onder invloed van alcohol beduidend lager was onder jongeren die hadden deelgenomen aan het Alcoholvrij op weg programma dan onder een controlegroep van jongeren die niet hadden deelgenomen. Echter het was niet goed duidelijk welke aspecten van het programma dit effect tot gevolg heeft gehad. In het huidige onderzoek kijken we daarom naar mogelijke verklaringen voor het al dan niet succesvol zijn van de het Alcoholvrij op weg programma. We willen graag weten of oud-deelnemers minder vaak onder invloed van alcohol de auto pakken vaker dan leeftijdsgenoten die dit programma niet hebben gevolgd. Daarnaast willen we kijken hoe belangrijk de ervaring is van het rijden onder invloed tijdens het Alcoholvrij op weg programma, en hoelang deze effecten aanhouden. Om dit te onderzoeken is er een brief met een link naar een online enquête uitgestuurd naar alle personen die tussen januari 2005 en januari 2014 hebben deelgenomen aan het Alcoholvrij op weg programma (1600 brieven). Deze enquête is door 205 van de oud-deelnemers ingevuld. Op basis van het geslacht, de leeftijd en het opleidingsniveau van de respondenten is er in januari 2015 gestart met de werving van een zogenaamde gematchte controlegroep in vergelijkbare rurale gebieden in NL (delen van Overijssel, Gelderland, Brabant, Zeeland, Flevoland). Tot halverwege februari 2015 hebben 164 respondenten de online vragenlijsten ingevuld waarvan 146 volledig. De resultaten lieten zien dat het percentage respondenten dat aangaf onder invloed van meer dan de legale limiet alcohol te rijden niet verschilde tussen de Alcoholvrij op weg oud-deelnemersgroep en de controlegroep. In beide groepen deed bijna niemand dit. Echter, het percentage respondenten dat wel eens reed onder minder dan de legale limiet alcohol was significant lager in de Alcoholvrij op weg oud-deelnemersgroep dan in de controlegroep. Mogelijk heeft het programma deelnemers doen inzien dat het rijden onder alcohol, ook als is het de legale limiet onverstandig is. Uit het onderzoek kwam verder naar voren dat de ervaring van het rijden onder invloed tijdens het programma een positief effect had op het niet rijden onder invloed. De meerderheid van de respondenten uit de Alcoholvrij op weg oud-deelnemersgroep had tijdens het programma ervaren dat het rijden onder invloed van alcohol hun rijprestaties negatief beïnvloedde en hoe meer zij dit ervaren hadden hoe minder zij geneigd waren om na het programma onder invloed van alcohol te rijden. Dit effect liet zich zowel zien bij personen die kort geleden deelgenomen hadden aan het Alcoholvrij op weg programma, maar ook bij hen die langer geleden hadden deelgenomen. De kennis die de respondenten hadden opgedaan tijdens het Alcoholvrij op weg programma werd als belangrijk en inzichtgevend ervaren door de respondenten zelf, maar had weinig invloed op het uiteindelijke gedrag van de respondenten. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat het Alcoholvrij op weg programma effectief is als het gaat om het verminderen van het rijden onder invloed van alcohol. De effectiviteit komt vooral voort uit het zelf ervaren van de negatieve effecten van alcohol op de rijvaardigheid tijdens het programma en niet of in mindere mate door jongeren meer kennis te geven van de invloed van alcohol op rijvaardigheid. Het is daarom aan te bevelen om het Alcoholvrij op weg programma te blijven aanbieden aan jonge bestuurders, om hen (meer) bewust te maken van de mogelijke effecten van alcohol in het verkeer. (Author/publisher)
Samenvatting