Eind 2015 constateerde de Minister van Infrastructuur en Milieu dat het aantal geregistreerde ongevallen op regionale en lokale wegen zodanig laag is, dat deze bron minder geschikt is om te fungeren als indicator voor het beleid.1 Mede om die reden is onderzoek naar een risico-gestuurde aanpak als nieuwe basis voor inzet van maatregelen ingezet. In het Kernteam Verkeersveiligheid is snelheid aangemerkt als kansrijk thema om een Safety Performance Indicator (SPI) voor te ontwikkelen. Drie andere potentiële thema’s voor een SPI zijn: infrastructuur, fiets en rijden onder invloed. Naast puur de indicator ‘snelheid’, richten we ons op indicatoren die een relatie hebben met snelheid. Het gaat dan bijvoorbeeld over wegkenmerken die de snelheid beïnvloeden zoals drempels, of die het mogelijk maken dat voetgangers en fietsers veiliger kunnen omgaan met snelheden van het gemotoriseerd verkeer door een gefaseerde oversteek met behulp van een midden-eiland (zie verder hoofdstuk 2). In het vervolg van dit rapport worden ‘snelheidsgerelateerde indicatoren’ ook aangeduid als ‘indicatoren’. Het gaat in dit onderzoek om de bijdrage die met snelheidsgerelateerde indicatoren geleverd kan worden aan risico-gestuurd regionaal beleid. Risico-gestuurd definiëren we zoals dat ook gebruikelijk is in de inspectiesector: “risico’s analyseren om het stellen van prioriteiten te ondersteunen”.2 Er zijn verschillende definities voor risico. Vaak wordt uitgegaan van ernstige slachtoffers per voertuigkilometer. Prioriteiten kunnen wellicht effectiever op basis van de dichtheid van ernstige ongevallen worden gesteld (ernstige ongevallen per kilometer weglengte). Hoewel veiligheidsindicatoren mede onderzocht worden vanwege problemen met de ongevalsregistratie, zijn ze geen vervanger van ongevals- en risicocijfers of voorspellingen van het aantal ongevallen op een wegvak of kruispunt. Ook vinden we een surrogaat voor het totale ongevalsrisico minder zinvol omdat een behoorlijk deel van dat risico buiten de invloedssfeer van de stakeholder ligt. Naast puur de indicator ‘snelheid’, richten we ons op indicatoren die een relatie hebben met snelheid. Het gaat dan bijvoorbeeld over wegkenmerken die de snelheid beïnvloeden zoals drempels, of die het mogelijk maken dat voetgangers en fietsers veiliger kunnen omgaan met snelheden van het gemotoriseerd verkeer door een gefaseerde oversteek met behulp van een midden-eiland (zie verder hoofdstuk 2). In het vervolg van dit rapport worden ‘snelheidsgerelateerde indicatoren’ ook aangeduid als ‘indicatoren’. Het gaat in dit onderzoek om de bijdrage die met snelheidsgerelateerde indicatoren geleverd kan worden aan risico-gestuurd regionaal beleid. Risico-gestuurd definiëren we zoals dat ook gebruikelijk is in de inspectiesector: “risico’s analyseren om het stellen van prioriteiten te ondersteunen”.2 Er zijn verschillende definities voor risico. Vaak wordt uitgegaan van ernstige slachtoffers per voertuigkilometer. Prioriteiten kunnen wellicht effectiever op basis van de dichtheid van ernstige ongevallen worden gesteld (ernstige ongevallen per kilometer weglengte). Hoewel veiligheidsindicatoren mede onderzocht worden vanwege problemen met de ongevalsregistratie, zijn ze geen vervanger van ongevals- en risicocijfers of voorspellingen van het aantal ongevallen op een wegvak of kruispunt. Ook vinden we een surrogaat voor het totale ongevalsrisico minder zinvol omdat een behoorlijk deel van dat risico buiten de invloedssfeer van de stakeholder ligt. Empirisch onderzoek op basis van gegevens maakt geen onderdeel uit van dit project. Voor kennis is zoveel mogelijk uitgegaan van overzichtspublicaties op het gebied van snelheid, bijvoorbeeld publicaties van de SWOV. Voor praktijkervaringen zijn interviews uitgevoerd met betrokken partijen zoals wegbeheerders, politie en andere relevante organisaties. Aangezien er in Zweden reeds diverse indicatoren op landelijke schaal worden toegepast is een bezoek gebracht aan Trafikverket. Deze nationale wegbeheerder is verantwoordelijk voor het opstellen en monitoren van de indicatoren. (Author/publisher)
Samenvatting