Het aantal slachtoffers onder kwetsbare verkeersdeelnemers bij interacties met gemotoriseerd verkeer neemt toe wereldwijd en dat is een zorgelijke ontwikkeling. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de veiligheid van fietsers maar het merendeel ervan heeft betrekking op fietsveiligheid in de bebouwde kom. Weinig onderzoek richt zich op fietsveiligheid in ruraal gebied en met name de interactie tussen fietsers en gemotoriseerd verkeer op rurale kruispunten is onderbelicht. Ziekenhuisgegevens laten zien dat er in Nederland problemen zijn ten aanzien van de fietsveiligheid in ruraal gebied; om specifiek te zijn op kruispunten waar fietsers en gemotoriseerd verkeer elkaar ontmoeten. De systeemaanpak van verkeersveiligheid (Engels: 'Safe System approach') streeft naar een zodanig ontworpen weginfrastructuur dat fietsers en gemotoriseerd verkeer op een veilige manier met elkaar kunnen omgaan. En dat, mocht er toch een ongeval gebeuren, weggebruikers er geen ernstig letsel aan overhouden. Het verlagen van de maximum snelheden en daarmee ook de gereden snelheden, kan resultaten in lagere botssnelheden in ongevallen. Wanneer botssnelheden zijn afgestemd op wat een menselijk lichaam kan verdragen (Engels: 'human body’s tolerance'), nemen de overlevingskansen voor kwetsbare verkeersdeelnemers in ongevallen met gemotoriseerd verkeer toe. Hoe weggebruikers zich gedragen én hoe het kruispunt is ontworpen zijn hierbij twee belangrijke factoren. Het onderliggende maatschappelijke doel van dit proefschrift is informatie verschaffen om verkeersveiligheidsproblemen aan te pakken die gerelateerd zijn aan de interactie tussen fietsers en gemotoriseerd verkeer op rurale kruispunten. Het doel van dit proefschrift is om informatie te geven waarmee deze interacties veiliger gemaakt kunnen worden. Hiervoor worden de factoren gedrag van weggebruikers en kruispuntontwerp bestudeerd. Dit proefschrift richt zich daarom op de rol van de factoren gedrag van weggebruikers en kruispuntontwerp in de interactie tussen fietsers en bestuurders van personenauto’s op rurale kruispunten. De volgende vier onderzoeksvragen worden behandeld:
- Welke factoren zijn van invloed op de interactie tussen fietsers en bestuurders van personenauto’s, en het ontstaan van ongevallen en de ernst van die ongevallen?
- In welke type ongevallen zijn fietsers betrokken op rurale kruispunten?
- In welke mate is veiligheid meegenomen in het daadwerkelijke ontwerp van rurale kruispunten?
- Hoe hebben de aanwezigheid en het gedrag van fietsers invloed op het gedrag van bestuurders op rurale kruispunten?
Dit onderzoek richt zich op bestuurders van personenauto’s in de interactie met fietsers omdat personenauto’s de meest voorkomende botsende partij zijn van fietsers in ongevallen op rurale kruispunten. Op deze kruispunten moeten fietsers voorrang verlenen aan naderend gemotoriseerd verkeer. Fietsers zijn diegenen die de vermijdingshandeling moeten verrichten, oftewel: zij moeten stoppen om het gemotoriseerd verkeer voor te laten gaan waarna ze hun weg kunnen vervolgen. Bestuurders van gemotoriseerd verkeer zijn in de voorrang op rurale kruispunten maar het is onbekend of en hoe zij reageren op de eventuele aanwezigheid van fietsers wanneer zij een dergelijk kruispunt naderen. Het uitgevoerde empirische onderzoek richt zich op Nederlandse kruispunten op rurale wegen waar een snelheidslimiet van 80 km/h geldt en die kruisen met een andere rurale weg met óf een snelheidslimiet van 80 km/h of van 60 km/h. De kruispunten die bestudeerd worden zijn drie- of viertakskruispunten; rotondes worden buiten beschouwing gelaten omdat deze al relatief veilig zijn.
It is a disquieting development that globally the number of casualties among vulnerable road users when interacting with motorised traffic is increasing. Although a vast and fast growing amount of research addresses cycling safety, the majority of studies address cycling in urban area. Little attention has been paid so far to cycling safety in rural area and in particular the interaction between cyclists and car drivers at rural intersections. Hospital data show that safety problems exist in the Netherlands that are related to cycling occurs in rural area, especially at intersections where cyclists meet with motorised traffic. The Safe System approach strives to a road infrastructure that is designed in such a way that road users can interact safely and, in case road users collide, the consequences are not serious. Lowering the speed limits and thereby driving speeds, may result in lower impact speeds in crashes. When impact speeds are in accordance to the human body’s tolerance, chances of surviving a crash for vulnerable road users colliding with motorised traffic may increase. Hereby, the behaviour of road users and intersection design are important factors. The underlying societal aim of this study is to provide information needed to improve the road safety issues related to the interactions between cyclists and motorised traffic at rural intersections. More specifically, this thesis aims to provide information to make these interactions safer by examining how the factors road users’ behaviour and intersection design play a role in the interaction between cyclists and car drivers at rural intersections Therefore, this thesis focuses on how the factors road users’ behaviour and intersection design affect the interaction between cyclists and car drivers at rural intersections. The following research questions are addressed:
- Which factors affect the interaction between cyclists and car drivers and the occurrence of crashes and its severity?
- In what type of crashes at rural intersections are cyclists involved?
- To what extent is safety incorporated in the actual intersection design on rural roads?
- How do the presence and behaviour of a cyclist influence the behaviour of a car driver at rural intersections?
This research focuses on car drivers in the interaction with cyclists as the passenger car is the most dominant crash opponent for cyclists in rural intersection crashes. At rural intersections, cyclists need to give way to approaching motorised traffic. Cyclists are the ones who need to perform the evasive manoeuvre, in order words: they need to stop and let motorised traffic pass before they can continue their route. So drivers have right of way but it is unknown if and how they react when they approach an intersection where cyclists could be present. Also, the empirical research is limited to Dutch intersections of 80 km/h rural roads intersecting with another 80 km/h rural road or a 60 km/h rural road. Specifically, the research focuses on three- and four-arm intersections; roundabouts are left out as they are already relatively safe.
