Verkeersonveiligheid van brom- en snorfietsers

In het voorliggende rapport wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de omvang van de verkeersonveiligheid van brom- en snorfietsers, en de grootte van het risico dat de verschillende typen en modellen brom- en snorfiets bij deelname aan het verkeer voor de berijders opleveren. Het onderzoek heeft gebruik gemaakt van twee soorten gegevens: ongevalsgegevens en expositiegegevens. Uit ongevalsgegevens van een recente periode van een jaar, zijn gegevens geselecteerd van bromfietsbestuurders die bij hun ongeval dodelijk werden gewond, of dusdanig ernstig letsel opliepen dat zij in een ziekenhuis werden opgenomen. Achteraf werd voor een steekproef van deze bestuurders mondeling navraag gedaan bij de verbalisant over het type en model bromfiets waarmee het ongeval gebeurde. Deze gegevens vormen de kern van de onderzoeksgegevens over het ongeval, samen met leeftijd en geslacht van de bestuurder. Voor de expositiegegevens is een steekproef van bezitters/verzekeringhouders van een brom- of snorfiets ondervraagd. In een schriftelijke enquête is gevraagd naar hun leeftijd en geslacht, naar het type en model bromfiets dat zij bereden en naar hun jaarkilometrage met de bromfiets. Deze gegevens vormen de kern van de onderzoeksgegevens over de expositie. Uit de beide soorten onderzoeksgegevens samen zijn de verkeersrisico's berekend. Deze geven aan hoeveel bestuurders in het verkeer gemiddeld per eenheid van expositie ernstig slachtoffer worden van een ongeval. De verkeersrisico's werden bepaald voor elk van de typen en modellen brom- en snorfiets en voor verschillende klassen van leeftijd en geslacht van de bestuurders. Deze risicocijfers beschrijven de onveiligheidssituatie van bromfietsbestuurders en vormen een referentie bij de evaluatie van toekomstige maatregelen met betrekking tot brom- en snorfietsen. In dit rapport is tevens de huidige onveiligheid van de brom- en snorfietsers vergeleken met de resultaten van eenzelfde onderzoek uit 1993. Belangrijkste conclusie is, dat zich sinds dit vorige onderzoek diverse veranderingen hebben voorgedaan in de onveiligheid van brom- en snorfietsers, en in de risico's van de verschillende typen en modellen brom- en snorfiets. Het blijkt dat deze veranderingen een ongunstig nettoresultaat opleveren voor de verkeersveiligheid. Per gereden bromfietskilometer nam voor brom- en snorfietsbestuurders in vergelijking met 1993 het gemiddelde risico om ernstig slachtoffer te worden in het verkeer, met circa 15% toe. Het absolute aantal gedode bestuurders daalde (van 96 naar 73), maar het absolute aantal ernstig gewond geraakte bestuurders steeg met bijna 9% (van 1845 naar 2006). De toename in de absolute omvang van de verkeersonveiligheid voor brom- en snorfietsers kan niet zijn veroorzaakt door een toename van de ongevalsexpositie; het totale aantal kilometers dat jaarlijks wordt afgelegd daalde. Mogelijk heeft de toename in verkeersonveiligheid te maken met andere omstandigheden waaronder de brom- of snorfietsen worden gebruikt. Het huidige onderzoek was er niet op ingericht om hierover verdere opheldering te kunnen geven. Overigens is ook voor brom- en snorfietspassagiers de verkeersveiligheid verslechterd. Het absolute aantal van hen dat in het verkeer gedood of ernstig gewond raakte nam sinds 1993 toe met bijna 25% (van 172 naar 214). Conclusie is verder dat per gereden bromfietskilometer voor de bestuurders van alle vergeleken typen en modellen brom- en snorfiets de slachtofferrisico's hoger zijn dan in het vorige onderzoek. De vergelijking betreft de risico's voor normale modellen uit de vorige onderzoeksperiode (scootermodellen kwamen toen nog nauwelijks voor) met de risico's van normale en scootermodellen samen uit de huidige. Het verschil in samenstelling van het rijdende brom- en snorfietsenpark verklaart echter geenszins de ongunstige risico-ontwikkeling sinds 1993. De scootermodellen hebben volgens de uitkomsten van het onderzoek juist een lager risico voor de bestuurders dan de normale modellen. Ook algemenere cijfers over de risicoontwikkeling in het verkeer wijzen op een verslechtering van de verkeersveiligheid van brom- en snorfietsers. Vanaf 1995 vertoont het aantal ziekenhuisgewonden onder bromen snorfietsers een stijgende lijn. Over het hele jaar 1998 vielen 2.409 doden en ziekenhuisgewonden onder bestuurders en passagiers van brom en snorfietsen, tegen 2.275 over het hele jaar 1997. Dit is in contrast met een verbetering van de verkeersveiligheid in diezelfde periode bij de overige verkeersdeelnemers. De relatief grote onveiligheid van brom en snorfietsers in vergelijking met andere verkeersdeelnemers is op verschillende manieren tot uitdrukking te brengen. Ten eerste is daar het verkeersrisico: het aantal doden en ziekenhuisgewonden onder bestuurders en passagiers per miljoen gereden kilometers. Volgens risicocijfers uit 1997 is de kans om door een verkeersongeval te overlijden of in een ziekenhuis terecht te komen voor een brom of snorfietser bijna 40 keer zo groot als voor een gemiddelde andere verkeersdeelnemer. Ten tweede blijkt de grotere onveiligheid uit het feit dat brom en snorfietsers 8% van het totale aantal verkeersdoden vormen en 20% van de ziekenhuisgewonden, terwijl ze slechts 0,6% van het totale aantal kilometers afleggen. Zowel de uitkomsten van dit onderzoek voor verschillende typen en modellen, als de algemenere cijfers van risico-ontwikkeling in het verkeer, wijzen op een verslechtering van de verkeersveiligheidssituatie van brom- en snorfietsen. Daarom wordt aanbevolen om tot initiatieven te komen en eventueel additionele maatregelen te treffen in het kader van het convenant, dat indertijd tussen overheid en branche-organisaties is gesloten. Na enige tijd kan dan een herhaling van het huidige onderzoek plaatsvinden om de ontwikkelingen te volgen en vast te stellen of verdere actie nodig is.