Fietshelmen in Nederland moeten voldoen aan de Europese kwaliteitsnormen (zie de vraag Aan welke eisen moet een (goede) fietshelm voldoen?). Volgens diverse onderzoekers [1] [50] [52] [53] [54] [55] [56] [58] zou de testprocedure uitgebreid moeten worden met een ‘schuine impact’ of ‘oblique’ test. Daarnaast biedt een fietsairbag mogelijk betere en aanvullende bescherming tegen hoofd- en hersenletsel [2] [59]. Tot slot zien we ontwikkelingen richting de intelligente fietshelm die naast fysieke bescherming ook helpt om ongevallen te voorkomen. Voor een bredere kijk op de veiligheid van fietsers en maatregelen om die te verbeteren verwijzen we naar de SWOV-factsheet Fietsers.
Uitbreiding testprocedure voor fietshelmen
Onderzoekers [1] [50] [52] [53] [54] [55] [56] [58] pleiten ervoor de standaard-testprocedure voor fietshelmen uit te breiden met een ‘schuine impact’ of ‘oblique’ test waarmee de effectiviteit van de helm wordt getest door deze vanaf een hoogte op een schuin oppervlak te laten vallen. Met deze testen wordt gemeten wat het effect van de helm is op het draaien van het hoofd. Dat is belangrijk omdat dit zogeheten ‘rotatie-effect’ nauw samenhangt met het ontstaan van hersenletsel [2] [28] [59] [60] [61]. Inmiddels zijn er al enkele organisaties die deze testen uitvoeren (onder andere Certimoov en Folksam) en zijn er helmen op de markt die een betere bescherming bieden tegen rotatiekrachten op het hoofd bij een val. Deze hebben bijvoorbeeld een extra laag in de helm die meebeweegt (een zogeheten Multi-Directional Impact Protection System - MIPS) waardoor de rotatie van het hoofd tijdens een botsing vermindert [1] [2].
Een andere gewenste uitbreiding betreft de impactsnelheid tijdens de testen, ofwel de snelheid waarmee een fietser met zijn hoofd ergens tegenaan botst. De huidige Europese normen voor een fietshelm gaan uit van een impactsnelheid van 17 en 20 km/uur en simuleren een val van een fiets. De snelheden bij een botsing met een motorvoertuig kunnen echter vele malen hoger zijn. Ook het botsproces zelf en bijbehorende impacts zijn daarbij veel complexer en diverser. Door de werkzaamheid van een fietshelm ook onder deze omstandigheden te testen, kan de kwaliteit van fietshelmen verder verbeterd worden.
Tot slot wordt ervoor gepleit om de kwaliteit niet alleen vast te stellen door deze te testen op modellen van hoofden van de ‘gemiddelde man’, maar beter rekening te houden met verschillen in antropometrische kenmerken tussen verschillende groepen mensen [62].
Fietsairbags
Een andere ontwikkeling is de fietsairbag. Dit is een soort kraag die de fietser om de nek draagt. Bij een ongeval blaast de airbag zichzelf op, waardoor niet alleen het hoofd wordt beschermd, maar ook de nek wordt gefixeerd. Een dergelijke airbag komt positief naar voren uit verschillende testen [2] [59]. Dit komt onder andere omdat de airbag de rotatiekrachten op het hoofd meer vermindert dan de conventionele helmen.
Intelligente helmen
Verschillende fabrikanten werken aan de ontwikkeling van ‘intelligente’ helmen. Behalve dat deze helmen moeten beschermen tegen hoofd- en hersenletsel als de fietser valt of botst, zijn ze er ook voor bedoeld om ongevallen te voorkomen. Zo kunnen intelligente helmen bijvoorbeeld via led-signalen aan andere verkeersdeelnemers laten zien wanneer de fietser remt en welke richting hij afslaat. Een dergelijke helm (de ‘Lumos-fietshelm’) is al op de markt. Helmen die de fietser waarschuwen als een voertuig zich in zijn dode hoek bevindt (de ‘Classon-fietshelm’) zijn nog in ontwikkeling; het is niet duidelijk wanneer ze op de markt komen en hoe effectief ze zijn.
