Het ontstaan – en ook de afloop – van bermongevallen wordt bepaald door verschillende factoren, en vaak door een combinatie daarvan. We onderscheiden menselijke factoren, infrastructurele factoren en ‘algemene’ factoren zoals tijdelijke omstandigheden.
Menselijke factoren
Menselijke factoren betreffen het gedrag en de gesteldheid van de bestuurder. Bij het ontstaan van bermongevallen spelen de volgende menselijke factoren een rol [2] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]:
- te hoge rijsnelheden voor de omstandigheden;
- vermoeidheid;
- gebruik van alcohol of drugs;
- afleiding of onoplettendheid;
- onwelwording.
Daarnaast spelen ook in de afloop van bermongevallen menselijke factoren een rol. We weten dat een hogere rijsnelheid bij een botsing leidt tot een grotere impact en een grotere kans op ernstig letsel (Zie ook de SWOV-factsheet Snelheid en snelheidsmanagement). Ook het niet dragen van een gordel blijkt belangrijk te zijn voor de afloop. Van de verkeersdoden onder auto-inzittenden bij bermongevallen in Noord-Brabant in 2018-2019 is bekend dat bijna de helft (26 van de 57) geen gordel droeg [16]. Van alle auto-inzittenden draagt slechts 4% geen gordel [18]. De kans op dodelijke afloop is dus duidelijk hoger wanneer er geen gordel gedragen wordt.
Infrastructurele factoren
Gebreken in de weg- en berminrichting spelen zowel een rol bij het ontstaan, als bij de afloop van bermongevallen. Uit dieptestudies komen vaak de volgende infrastructurele ongevalsfactoren naar voren [2] [3] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]:
- krappe obstakelvrije zones;
- steile taluds;
- slecht vormgegeven afschermingsconstructies;
- smalle redresseerruimtes;
- krappe bochten.
Niet afgeschermde obstakels te dicht langs de weg is de belangrijkste infrastructurele ongevalsfactor. Obstakels zijn bijvoorbeeld bomen, sloten, portalen of een geleiderails met een slecht vormgegeven uiteinde [10] [19] [20]. Op wegen met obstakels dicht bij de weg is de kans op een bermongeval naar schatting ongeveer twee keer zo hoog [8] [9]. Een te smalle redresseerruimte verhoogt het risico dat voertuigen die van de rijstrook zijn geraakt, ook van de weg geraken doordat er minder de ruimte (en tijd) is om het voertuig bij te sturen en terug te keren naar de rijstrook.
Een andere belangrijke ongevalsfactor zijn (onverwachte) krappe bochten. Het risico op bermongevallen neemt sterker toe naarmate de bocht krapper wordt [21] [22]. Verder is ook de voorspelbaarheid belangrijk: bij een onverwacht scherpe bocht is de kans groter dat de bestuurder deze met te hoge snelheid inrijdt [4] [23].
Algemene factoren
Ook (tijdelijke) omstandigheden zoals een nat wegdek of het donker kunnen een rol spelen bij het ontstaan van bermongevallen [4] [5]. Overigens hoeft bij bermongevallen in het donker de ongevalsfactor ‘donker’ niet altijd een rol te spelen. Ook ongevallen door risicovol rijgedrag gebeuren immers relatief vaak in het donker [2].
