Duurzaam Veilig Wegverkeer is een visie op hoe het verkeer systematisch maximaal veilig gemaakt kan worden. Het beschouwt de mens als de ‘maat der dingen’: de mens die kwetsbaar is, fouten maakt en zich bewust niet altijd aan regels houdt. De visie gaat uit van een proactieve benadering: de verkeersomgeving moet zó zijn vormgegeven, dat er geen ernstige ongevallen gebeuren. Mocht er tóch een ongeval plaatsvinden, dan moet de ernst ervan beperkt zijn. Duurzaam Veilig is een systeembenadering: alle elementen van het verkeerssysteem worden in interactie met elkaar beschouwd. Verkeersveiligheid is daarmee een basiskwaliteit van het wegverkeer. In praktijk betekent Duurzaam Veilig het volgende:
- Wegen, wegomgeving, voertuigen en technologische oplossingen sluiten aan bij de menselijke capaciteiten en geven ondersteuning. Daarnaast bieden ze maximale bescherming – al dan niet geholpen door extra beschermingsmiddelen – aan alle verkeersdeelnemers in of op het voertuig en in hun directe omgeving. Verantwoordelijke organisaties en de centrale overheid als eindverantwoordelijke zien erop toe dat altijd aan deze voorwaarden wordt voldaan en dat onvolkomenheden worden verbeterd.
- Verkeersdeelnemers zijn door educatie, voorlichting en training zo goed mogelijk voorbereid op hun verkeerstaak. Zij kennen de veiligheidsconsequenties van hun eigen keuzen en weten wat ze daaraan kunnen doen. Verkeersprofessionals die betrokken zijn bij het ontwikkelen, aanleggen, beheren en in stand houden van het verkeerssysteem, weten wat zij moeten doen om een duurzaam veilig wegverkeer te realiseren.
- Inspecteurs en handhavende instanties controleren of het systeem maximaal veilig functioneert (zowel de weginrichting en de voertuigen, als het gedrag van verkeersdeelnemers) en of verkeersprofessionals zich voldoende inspannen voor een duurzaam veilig wegverkeer. Handhaving vindt plaats op basis van een zo effectief mogelijke afstemming van regelgeving, controle en sanctie. Onveilig gedrag van verkeersdeelnemers en verkeersprofessionals wordt (vooraf) zo veel mogelijk uitgesloten of onaantrekkelijk gemaakt door zo goed mogelijk gebruik te maken van kennis over ‘de menselijke maat’ in het ontwerp van het verkeerssysteem. Dit is een van de rollen van de systeemverantwoordelijke overheid (zie de vraag Wat houdt het organisatieprincipe ‘Verantwoordelijkheid’ in?).
- Traumazorg en – daar waar mogelijk – technische hulpmiddelen in het voertuig zorgen voor een snelle, optimale verzorging en maximale revalidatie van (ernstig gewonde) verkeersslachtoffers. Ook korte aanrijtijden van hulpdiensten en voldoende ruimte voor verlening van traumazorg in ziekenhuizen zijn daarbij belangrijk.
Met een Duurzaam Veilig Wegverkeer streven we naar een maximaal veilig verkeerssysteem, dat wil zeggen een zo veilig mogelijk systeem. De visie onderkent en erkent de mobiliteitswensen van verschillende groepen binnen de bevolking, het belang van goede bereikbaarheid en de behoefte aan persoonlijke keuzevrijheid. Dat sommige vervoerswijzen minder veilig zijn (denk aan fietsen, brom/snorfietsen en motoren), of dat de veiligheid van sommige verkeersdeelnemers door hun eigenschappen minder vanzelfsprekend is dan van andere verkeersdeelnemers (denk aan kinderen, jongeren, ouderen), wordt als een gegeven beschouwd. We maken daarbij onderscheid tussen het elimineren, minimaliseren en mitigeren van risico’s:
- Elimineren: idealiter worden gevaarlijke situaties fysiek onmogelijk gemaakt zodat mensen niet met deze situaties in aanraking komen.
- Minimaliseren: keuzen voor gevaarlijke situaties of vervoerswijzen worden onaantrekkelijk gemaakt, zodat mensen zo min mogelijk aan risico's worden blootgesteld.
- Mitigeren: daar waar mensen toch blootstaan aan risico’s, worden de consequenties hiervan zo klein mogelijk gemaakt door gerichte maatregelen.
