Hoe kan de bescherming van fietshelmen verbeterd worden en zijn er alternatieven voor fietshelmen?

Antwoord

Fietshelmen in Nederland moeten voldoen aan de Europese kwaliteitsnormen (zie de vraag Aan welke eisen moet een (goede) fietshelm voldoen?). Volgens diverse onderzoekers [3] [53] [54] [55] [56] [57] [58] [60] zou de testprocedure uitgebreid moeten worden met een ‘schuine impact’ of ‘oblique’ test. Daarnaast biedt een airbag voor fietsers mogelijk betere en aanvullende bescherming tegen hoofd- en hersenletsel [4] [61]. Tot slot zien we ontwikkelingen richting de intelligente fietshelm die naast fysieke bescherming ook helpt om ongevallen te voorkomen. Voor een bredere kijk op de veiligheid van fietsers en maatregelen om die te verbeteren verwijzen we naar de factsheet Fietsers.

Uitbreiding testprocedure voor fietshelmen

Onderzoekers [3] [53] [54] [55] [56] [57] [58] [60] pleiten ervoor de standaard-testprocedure voor fietshelmen uit te breiden met een ‘schuine impact’ of ‘oblique’ test waarmee de effectiviteit van de helm wordt getest door deze vanaf een hoogte op een schuin oppervlak te laten vallen. Met deze testen wordt gemeten wat het effect van de helm is op het draaien van het hoofd. Dat is belangrijk omdat dit zogeheten ‘rotatie-effect’ nauw samenhangt met het ontstaan van hersenletsel [1] [4] [61] [62] [63]. Inmiddels zijn er al enkele organisaties die deze testen uitvoeren (onder andere Certimoov en Folksam) en zijn er helmen op de markt die een betere bescherming bieden tegen rotatiekrachten op het hoofd bij een val. Deze hebben bijvoorbeeld een extra laag in de helm die meebeweegt (zogeheten Multi-Directional Impact Protection Systems - MIPS) waardoor de rotatie van het hoofd tijdens een botsing vermindert [3] [4].

Een andere gewenste uitbreiding betreft de impactsnelheid tijdens de testen, ofwel de snelheid waarmee een fietser met zijn hoofd ergens tegenaan botst. De huidige Europese normen voor een fietshelm gaan uit van een impactsnelheid van 17 en 20 km/uur en simuleren een val van een fiets. De snelheden bij een botsing met een motorvoertuig kunnen echter vele malen hoger zijn. Ook het botsproces zelf en bijbehorende impacts zijn daarbij veel complexer en diverser. Door de werkzaamheid van een fietshelm ook onder deze omstandigheden te testen, zal de kwaliteit van fietshelmen kunnen verbeteren.

Airbag voor fietsers

Een andere ontwikkeling is de airbag voor fietsers. Dit is een soort kraag die om de nek wordt gedragen. Het is een Zweedse uitvinding die bekend staat onder de naam ‘Hövding-airbag’. Bij een ongeval blaast de airbag op, waardoor niet alleen het hoofd wordt beschermd, maar ook de nek wordt gefixeerd. De Hövding-airbag komt positief naar voren uit verschillende testen [4] [61]. Dit komt onder andere omdat de airbag de rotatiekrachten op het hoofd meer vermindert dan de conventionele helmen. Intelligente technologieën kunnen ook op auto’s worden toegepast om het voor fietsers veiliger te maken. Zoals een fietsairbag op de auto (zie ook de SWOV-factsheet Fietsers)

Intelligente helmen

Verschillende fabrikanten werken aan de ontwikkeling van ‘intelligente’ helmen. Naast het feit dat deze helmen moeten beschermen tegen hoofd- en hersenletsel als de fietser valt of botst, zijn ze ook bedoeld om ongevallen te voorkomen. Zo kunnen intelligente helmen bijvoorbeeld via led-signalen aan andere verkeersdeelnemers laten zien wanneer de fietser remt en welke richting hij afslaat. Een dergelijke helm (de ‘Lumos-fietshelm’) is al op de markt. Helmen die de fietser waarschuwen als een voertuig zich in zijn blinde hoek bevindt (de ‘Classon-fietshelm’) zijn nog in ontwikkeling; het is niet duidelijk wanneer ze op de markt komen en hoe effectief ze zijn.

Onderdeel van factsheet

Fietshelmen

Een fietshelm is bedoeld om een fietser die betrokken is bij een ongeval, te beschermen tegen hoofd- en hersenletsel.

Deze factsheet gebruiken?