Gedragen sommige typen weggebruikers zich riskanter in het verkeer dan andere?

Antwoord

In het verkeer maken verschillende typen weggebruikers – automobilisten, brom- en snorfietsers en fietsers – zich frequent schuldig aan riskant gedrag. Het is lastig objectief te bepalen of sommige groepen weggebruikers dat vaker doen dan andere groepen.

Bij automobilisten zijn naar eigen zeggen het overschrijden van de snelheidslimiet en het handheld smartphonegebruik achter het stuur veelvuldige overtredingen [31]. Maar ook motorrijders en brom- en snorfietsers noemen het overschrijden van de snelheidslimiet als een overtreding die zij veelvuldig begaan. Fietsers maken zich naar eigen zeggen vooral schuldig aan verkeersovertredingen zoals handheld smartphonegebruik [32] of rijden met (mogelijk) meer alcohol op dan wettelijk is toegestaan [31]. Het rijden onder invloed van alcohol bleek ook daadwerkelijk een veel voorkomende overtreding bij fietsers: in de steden Groningen en Den Haag was op uitgaansavonden 42% van de geteste fietsers wettelijk gezien onder invloed van alcohol [33].

Alle typen weggebruikers vertonen dus wel eens riskant gedrag en er zijn geen objectieve gegevens dat sommige typen dat vaker doen dan andere. Wel zijn er aanwijzingen dat mensen geneigd zijn verkeersdeelnemers die (op dat moment) een andere verkeersrol vervullen dan zijzelf, negatief of als ‘asociaal’ te stereotyperen. Dit fenomeen kan worden verklaard door de sociale identiteitstheorie [34], die stelt dat de sociale identiteit van een persoon bepalend is voor wie hij als ‘wij’ en als ‘zij’ ziet, waarbij hij de neiging heeft om positieve eigenschappen toe te kennen aan de eerstgenoemde groep en negatieve aan de laatstgenoemde. Wanneer verkeersdeelnemers hun sociale identiteit ook ontlenen aan een specifieke rol in het verkeer (‘automobilist’ of ‘fietser’), kan dat gepaard gaan met de neiging om het verkeersgedrag van anderen groepen in het verkeer op een meer negatieve manier te interpreteren. In Nederlands onderzoek vonden Hoekstra et al. [35] steun voor deze theorie: mensen die zichzelf vooral identificeren als ‘automobilist’, waren meer geneigd om een overtreding van een fietser te verwachten dan van een andere automobilist. Zij waren ook meer geneigd om overtredingsgedrag toe te schrijven aan de persoonlijkheid van een fietsers, in plaats van aan de omstandigheden.

Onderdeel van factsheet

Riskant verkeersgedrag, verkeersagressie en veelplegers

Riskant verkeersgedrag is gedrag dat de verkeersveiligheid negatief beïnvloedt, zoals rijden onder invloed van alcohol, drugs of geneesmiddelen, Meer

Deze factsheet gebruiken?