Hoe veilig zijn rotondes voor fietsers?

Antwoord

Rotondes zijn voor fietsers in het algemeen veel veiliger dan andere kruispunttypen. In Nederland zijn vanaf de jaren ’80 veel kruispunten veranderd in een rotonde, al dan niet met een aparte fietsvoorziening. Er is toen ook onderzoek gedaan naar de effecten hiervan op (brom- en snor)fietsveiligheid. Daaruit bleek dat de vervanging van een gewoon kruispunt door een rotonde leidt tot een daling van 60% in het aantal (brom- en snor)fietsslachtoffers, na correctie van de algemene dalende trend in slachtofferaantallen [12][i]. Meer recent onderzoek in België en Denemarken laat zien dat in die landen het veranderen van kruispunten in rotondes minder gunstig is voor het aantal (ernstige) letselongevallen met fietsers [28] [29]. Deze studies zijn echter lastig te vergelijken met de Nederlandse studies. Zo is het aantal fietsers met name in België lager dan in Nederland en lijkt de snelheid op Deense rotondes iets minder geremd te worden door het wegontwerp dan op Nederlandse rotondes. Het is dus zeer de vraag of de resultaten uit België en Denemarken ook toepasbaar zijn op de Nederlandse situatie.

Er zijn in Nederland tussen rotondes verschillen in de toename in fietsveiligheid bij het ombouwen van kruispunten naar rotondes. De grootte van de daling van het aantal ongevallen hangt samen met het soort fietsvoorziening. Tabel 6 laat de effecten op het aantal (brom)fietsongevallen zien wanneer kruispunten worden omgebouwd naar rotondes. De tabel maakt onderscheid tussen verschillen in fietsvoorziening in de oude situatie (kruispunt) en de nieuwe situatie (rotonde). Uit de tabel blijkt dat het toepassen van vrijliggende fietspaden op rotondes het meeste effect heeft op het aantal (brom)fietsongevallen (89-100% minder ongevallen dan in de oude kruispuntvorm). Daarnaast blijkt dat het opheffen van de vrijliggende fietspaden uit de oude situatie (kruispunt) het minste effect heeft (13-39% minder ongevallen op de rotonde) [30]. Verder gebeuren op rotondes minder dodehoekongevallen dan op kruispunten. Van alle dodehoekongevallen tussen 2002 en 2006 gebeurde 11% op een rotonde [26].

Fietsvoorziening kruispunt (voor)

Fietsvoorziening rotonde (na)

% afname (brom)fietsongevallen

Aantal onderzochte locaties

Kruispunt zonder fietsvoorziening

Rotonde zonder fietsvoorziening

50%

15

Rotonde met fietsstrook

54%

35

Rotonde met vrijliggende fietsvoorziening

100%

8

Kruispunt met fietsstrook

Rotonde met fietsstrook

31%

20

Kruispunt met vrijliggende fietsvoorziening

Rotonde zonder fietsvoorziening

13%

3

Rotonde met fietsstrook

39%

48

Rotonde met vrijliggende fietsvoorziening

89%

49

Totaal

 

55%

178

Tabel 6. Het effect van het veranderen van een kruispunt naar rotonde op het aantal (brom)fietsongevallen [28].

Wanneer rotondes onderling vergeleken worden en gekeken wordt naar het aantal fietsslachtoffers, dan geldt dat rotondes met vrijliggende fietspaden veiliger zijn dan rotondes zonder fietsvoorziening en rotondes met een fietsstrook. Verder scoren rotondes zonder fietsvoorziening beter dan rotondes met een fietsstrook op het gebied van het aantal fietsslachtoffers [12] [31][32]. Deze resultaten komen ook terug in buitenlandse studies [28] [29] [33].

Op basis van een recente publicatie [10], waarin geregistreerde slachtofferongevallen op rotondes zijn geanalyseerd, is gesteld dat rotondes minder veilig zouden zijn voor fietsers dan altijd gedacht [34]. Daarnaast komt, in een afstudeeronderzoek [35] waarin het fietsrisico op 7 rotondes in Haarlem is vergeleken met het risico op andere kruispunten, een onverwacht hoger risico voor fietsers naar voren. Op basis van deze onderzoeksresultaten kan echter nog niet geconcludeerd worden dat rotondes minder veilig zijn voor fietsers. Zoals aangegeven in het afstudeeronderzoek, is de gebruikte steekproef van rotondes niet voldoende representatief. In het onderzoek waarin de slachtofferongevallen op rotondes zijn geanalyseerd, is niet gecorrigeerd voor fietsintensiteiten. Op kruispunten met meer fietsverkeer vallen logischerwijs, bij gelijk risico, meer fietsslachtoffers. Een groot voordeel van voor-nastudies, zoals in Tabel 6, is dat voor deze andere mogelijke factoren wordt gecorrigeerd.

Zie de SWOV-factsheet Fietsers voor meer informatie over fietsveiligheid.


[i] In de aangehaalde referentie is geen onderscheid gemaakt tussen bromfietsers, snorfietsers en fietsers, omdat deze ten tijde van het onderzoek allemaal nog op het fietspad reden. Ze worden daarom samen genoemd. Dit geldt ook voor Tabel 6 en de uitleg daarvan.

Onderdeel van factsheet

Rotondes en andere kruispunten

Ongeveer een derde van de verkeersdoden op Nederlandse wegen valt op kruispunten. Binnen de bebouwde kom is dit bijna de helft en buiten de bebouwde Meer

Deze factsheet gebruiken?