Hoe belangrijk is (goede) verlichting voor de verkeersveiligheid?

Openbare verlichting

Uit de meta-analyses van studies uit verschillende landen blijkt dat het aantal ongevallen in het donker substantieel afneemt na het plaatsen van openbare verlichting [2] [4]. Op Nederlandse wegen neemt het aantal letselongevallen in het donker met 50% af na plaatsing van openbare verlichting [7]. De positieve effecten van verlichting worden doorgaans afgezwakt doordat mensen de neiging hebben zich minder veilig te gedragen op het moment dat de omgeving veiliger aan doet. Dit heet ‘gedragscompensatie’ [6]. Toch is het netto-effect (zeer) positief.

Tabel 1. Effect van openbare verlichting op voorheen onverlichte wegen op ongevallen in het donker[i] [2].

Tabel 1 laat zien dat het plaatsen van openbare verlichting langs wegen meer effect heeft op het aantal ongevallen met een fatale afloop dan op het aantal ongevallen met gewonden of met alleen blikschade. Ook heeft verlichting meer invloed in landelijke dan in stedelijke gebieden, vooral op ongevallen met een fatale afloop. Het plaatsen van openbare verlichting heeft bovendien meer effect op het risico dat voetgangers lopen een ongeval te krijgen, dan op het risico dat gemotoriseerd verkeer loopt [2] [8]. Onderzoek in Nederland wijst ook uit dat openbare verlichting een groter effect heeft op de veiligheid van kwetsbare verkeersdeelnemers (voetgangers, fietsers, bromfietsers) dan op de veiligheid van bestuurders van motorvoertuigen [7].

Onderzoek naar de verhoging van het bestaande verlichtingsniveau laat zien dat het effect afhangt van de mate van de verhoging en het verlichtingsniveau in de uitgangssituatie [2] [9]. Zie Tabel 2.

Tabel 2. Het effect van verhoging van het lichtniveau op het aantal ongevallen in internationale studies [2]

Dit betekent niet dat het uitschakelen van verlichting of het verlagen van het verlichtingsniveau altijd een negatief effect op verkeersveiligheid heeft. Dit effect blijkt afhankelijk van de mate van verlaging van het verlichtingsniveau en de omstandigheden op de weg, zoals de verkeersintensiteit en de complexiteit van het wegontwerp (zie ook de vraag Wat is het veiligheidseffect van het (gedeeltelijk) uitschakelen van de openbare verlichting op de snelweg?).

Voertuigverlichting

Er zijn ons geen onderzoeken bekend naar het effect van voertuigverlichting van motorvoertuigen in het donker op de verkeersveiligheid. Gezien de functie van voertuigverlichting is echter aan te nemen dat voertuigverlichting een positief effect heeft (zie ook de vraag Waarom is (goede) verlichting belangrijk voor verkeersveiligheid?). Dat het voeren van verlichting niet ter discussie staat, is mogelijk de reden dat onderzoek naar het effect ontbreekt. Wel weten we dat motorvoertuigverlichting overdag een positief effect heeft op de verkeersveiligheid (zie ook de vraag Wat is het veiligheidseffect van voertuigverlichting overdag?). Fietsen in het donker is veiliger als men goede verlichting voert. Betrouwbare cijfers over de omvang van het effect van goede fietsverlichting op verkeersveiligheid ontbreekt echter (zie ook de vraag Hoe gevaarlijk is fietsen zonder goede verlichting?).