Infrastructuur
Naast de inrichting van de bermen zelf, zijn er ook andere infrastructurele maatregelen mogelijk om bermongevallen te helpen voorkomen.
Bij het wegontwerp is het van belang om onverwacht krappe bochten in de weg te voorkomen [23]. Zie ook de vraag Welke oorzaken hebben bermongevallen? Het verruimen van te krappe bochten kan de kans op een bermongeval substantieel verkleinen. Wanneer de bocht zelf niet aangepast kan worden, is het belangrijk om met passende bebakening te waarschuwen voor de krappe bocht [34], zodat de bestuurder de rijsnelheid daarop kan aanpassen [35]. Hoeveel ongevallen met de bebakening van bochten kunnen worden bespaard, is niet bekend uit ongevallenstudies.
Ook een ruimer dwarsprofiel kan bijdragen aan een reductie in het aantal (berm)ongevallen, zo blijkt uit internationaal onderzoek [32]. Het gaat dan om het gehele profiel, dus zowel om een bredere rijbaan, rijstrook en redresseerstrook, als om bredere rijrichtingscheiding dan gebruikelijk is in Nederland. In vergelijking met andere Europese wegen zijn Nederlandse wegen namelijk relatief smal.
Rumble strips (dwarsribbels) in de kantmarkering van de middenberm of de zijberm kunnen bestuurders met trillingen en geluid waarschuwen als ze de rijstrook dreigen te verlaten, waardoor (berm)ongevallen worden voorkomen [36] [37] [38] [39]. In Nederland worden rumble strips nauwelijks toegepast vanwege geluidsoverlast voor de omgeving.
Voertuigsystemen
Ook voertuigveiligheidssystemen kunnen helpen om ongevallen te voorkomen (zie ook SWOV-factsheets Veilige personenauto’s en Intelligente transport- en rijhulpsystemen (ITS en ADAS)).
Elektronische stabiliteitsregeling (ESC)
ESC (in combinatie met ABS) helpt voertuigen stabiel op de weg te houden en te voorkomen dat ze in de slip raken. Dit systeem heeft een sterk reducerend effect op ongevallen, zo blijkt uit internationaal onderzoek [40] [41]. ESC is sinds 2014 verplicht in alle nieuw verkochte auto’s; geschat wordt dat inmiddels ongeveer twee derde van de voertuigen ESC heeft [42].
Systemen die de laterale positie monitoren en of corrigeren
Systemen zoals Lane Keeping Assist (LKA), Lane Departure Warning (LDW) en Lane Centering Assist (LCA) kunnen waarschuwen en eventueel zelf ingrijpen als een bestuurder, bijvoorbeeld door afleiding of vermoeidheid, geleidelijk de rijstrook verlaat en de berm inrijdt [2] [43]. Er is echter nog maar weinig bekend van de effectiviteit van deze systemen in het voorkomen van (berm)ongevallen en van de acceptatie en het gebruik van deze systemen [43] [44] [45]. Wel is er een schatting dat LDW 10%-21% en LKA 20%-30% van de ongevallen door geleidelijke koerswijziging (waaronder bermongevallen) kunnen helpen voorkomen [46].
Driver-monitoringsystemen
Driver-monitoringsystemen houden in de gaten of de bestuurder nog gefocust is op de rijtaak. Dit soort systemen monitort de bestuurder op signalen van vermoeidheid en afleiding, zoals veranderingen in de rijstijl, met name stuurgedrag [47], of de tijd dat de ogen van de bestuurder van de weg af zijn gericht [48]. Bij signalen van vermoeidheid of afleiding kan het systeem de bestuurder waarschuwen met geluid en/of haptische feedback. De effectiviteit in het voorkomen van ongevallen door deze systemen is nog niet bekend [47] [48].
Nieuwe Europese regelgeving voor motorvoertuigen schrijft voor dat zowel LKA als systemen die de bestuurder monitoren, verplicht zijn voor nieuwe voertuigen vanaf 2022 (zie de website van de Europese Commissie). Deze systemen staan overigens niet verplicht aan.
Overige maatregelen
Tot slot kunnen ook maatregelen gericht op het voorkomen van onveilig gedrag dat bijdraagt aan het ontstaan of een ernstige afloop van bermongevallen (zie de vraag Welke oorzaken hebben bermongevallen?, menselijke factoren), helpen om bermongevallen te voorkomen. Meer specifiek kan gedacht worden aan:
- Maatregelen om vermoeidheid van beroepschauffeurs tegen te gaan, zoals wetgeving omtrent rij- en rusttijden en aandacht voor het onderwerp bij werkgevers (zie SWOV-factsheet Vermoeidheid).
- Handhaving, ondersteund met voorlichtingscampagnes, op snelheid, gebruik van alcohol en drugs, gordeldracht en telefoongebruik (zie de SWOV-factsheet Verkeershandhaving).
