Wat zijn mogelijke redenen voor spookrijden?

Antwoord

De mogelijke redenen voor spookrijden zijn te verdelen tussen opzettelijk en onbedoeld spookrijden.

Opzettelijk spookrijden

De volgende redenen/motieven liggen vaak ten grondslag aan opzettelijk spookrijden [1] [4]:

  • De automobilist keert, om (via de vluchtstrook) een file te vermijden of de gemiste afslag te bereiken.
  • De automobilist probeert te keren of anderszins te corrigeren nadat hij een verkeerde op- of afrit genomen heeft.
  • De automobilist doet het voor de kick of een weddenschap.
  • De automobilist probeert te ontsnappen aan een politiecontrole of -achtervolging.
  • De automobilist doet een zelfmoordpoging.

Het opzettelijk, doelbewust gaan spookrijden komt vaker voor bij jongere spookrijders [1] [2] [6].

Onbedoeld spookrijden

Onbewust spookrijden is vaak het gevolg van verstrooidheid, onoplettendheid en/of oriëntatieproblemen [4]. Automobilisten hebben bijvoorbeeld niet in de gaten dat ze de afrit van een autosnelweg oprijden in plaats van de oprit, of ze denken een ‘gewone’ afslag te nemen en hebben überhaupt niet door dat ze een autosnelweg oprijden. De specifieke inrichting van op- en afritten speelt hierbij een belangrijke rol [1] [2]. Deze vorm van onbedoeld spookrijden komt naar verhouding vaak voor bij de oudere spookrijders [1] [16] [17]. Ook algemene verwardheid, bijvoorbeeld door psychische problemen, dementie of alcohol en drugs, kan de oorzaak zijn van onbedoeld spookrijden [1].

Invloed van alcohol, drugs en medicijnen

Zowel uit Nederlands als uit buitenlands onderzoek blijkt dat er bij veel spookrijongevallen sprake is van alcohol, drugs of een combinatie van die twee. Ook medicijngebruik speelt een rol.

Bij 18 van de 68 geanalyseerde Nederlandse spookrijongevallen en -incidenten tussen 2015 en 2019 [1] had de spookrijder een alcoholpromillage boven de wettelijke limiet; bij 5 van de 68 was de spookrijder onder invloed van drugs, en 1 van hen was onder invloed van alcohol én drugs. In totaal was dus ruim 33% spookrijders onder invloed van alcohol of drugs. Ook spelen medicijnen die de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden een rol. In de genoemde studie ging het om 5 van de 68 spookrijongevallen en -incidenten. In werkelijkheid zullen deze aantallen hoger liggen; de politie controleert namelijk niet alle spookrijders op alcohol en drugs, en vragen naar medicijngebruik behoort evenmin tot de standaardprocedure.

In België [4] was er in 43% van de spookrijongevallen sprake van alcoholgebruik; bij alle ongevallen is dat 8%. In Duitsland ligt het percentage lager: daar zou bij 14% van de spookrijongevallen alcohol in het spel zijn [5]. Bij deze twee studies wordt niet over drugs en medicijnen gesproken. De schattingen uit de Verenigde Staten van middelengebruik bij spookrijders komen veel hoger uit. Deze lopen uiteen van rond de 50% tot meer dan 60% [8] [10] en tot zelfs 70% [15]. Op basis van Zwitserse gegevens is berekend dat de kans op een spookrijongeval ruim 3,5 maal groter is als er sprake is van alcohol, drugs of medicijnen [6]. Bestuurders onder invloed van alcohol blijken bijvoorbeeld andere zoek- en kijkpatronen te hebben bij het oprijden van een autosnelweg en bepaalde kleurcontrasten op verkeersborden minder goed waar te nemen dan nuchtere bestuurders [18].

Samenvattend overzicht

Op een iets andere wijze geordend biedt onderstaand overzicht een samenvatting van de meest voorkomende factoren die bijdragen aan het ontstaan van spookrijongevallen, gebaseerd op een internationale literatuurstudie [19].

Tabel

Tabel 1. Samenvattend overzicht van factoren die bijdragen aan het ontstaan van spookrijongevallen, gebaseerd op een internationale literatuurstudie. Bron: [19]

Image
Afbeelding
Onderdeel van factsheet

Spookrijden

Spookrijongevallen komen niet vaak voor. De afloop is echter vaak wel ernstig. De meeste spookrijongevallen ontstaan als automobilisten onbedoeld een Meer

Deze factsheet gebruiken?